124186

4.    obowiązek ubezpieczenia - pracownik podejmując pracę w miejscu objętym ubezpieczeniem, obowiązkowo przystępuje do systemu ubezpieczenia;

5.    ścisłe określenie uprawnień - regulacja prawna precyzyjnie określa uprawnienia ubezpieczonych, nie ma elementów uznaniowości w decyzjach administracyjnych o przyznaniu i wysokości świadczeń.

Podstawowym warunkiem nabycia uprawnień do wszystkich świadczeń jest zaliczenie określonego stażu ubezpieczenia. Staż ubezpieczeniowy wyrażany jest w kwartałach ubezpieczenia. Kwartał ubezpieczenia jest to okres zatrudnienia w miejscu pracy objętym ubezpieczeniem, w którym zarobki osiągnęły określoną prawnie minimalną kwotę. Wiek stanowi drugie, obok stażu, kryterium przyznania emerytury. Prawo do emerytury

przysługuje już od momentu ukończenia 62 lat. Świadczenie w pełnym wymiarze można jednak uzyskać, gdy się osiągnie normalny wiek - 65 lat. Normalny wiek zostanie podniesiony do 67 lat w 2027 roku. Nie przewiduje się natomiast podwyższenia wieku uprawniającego do wcześniejszej emerytury.^J

Wysokość świadczeń przyznawanych osobie ubezpieczonej i jej rodzinie zależy od następujących czynników:⁴

1.    poziomu przeciętnych zarobków otrzymywanych w przeszłości,

2.    rodzaju świadczenia oraz liczby osób na utrzymaniu i typu pokrewieństwa łączącego je z ubezpieczonym,

3.    momentu przejścia na emeryturę.

W systemie amerykańskim kluczową wielkością stanowiącą bazę kalkulacji wszystkich świadczeń jest tzw. świadczenie podstawowe PI A (primary insurance amount). Wysokość świadczenia podstawowego zależy jedynie od przeciętnych zarobków ubezpieczonego. W USA stosuje się waloryzację cenową. Świadczenia podnoszone są raz w rokiL Wzrost świadczeń równy jest procentowemu wzrostowi cen wyrażonemu przez indeks konsumenta.

* Bazowe syaemy emerytalno rentowe w świecie. Praca pod red naifcową: S. Goluiowskiej IPiSS. Warszawa 1993. s. 136. ' Ibidem, i. 137

2