FunkcjonowanieRynku R066 187

— struktury kwalifikacji pracowników skłonnych podejmować pracę do popytu na pracę o określonym poziomie i strukturze kwalifikacji.

We wszystkich tych wymiarach mogą występować niezgodności między podażą a popytem na pracę. Niezgodności te wyrażają pewne stany różnokierunkowej nierównowagi, które przez fakt ich agregowania nie ulegają likwidacji. Niedobór podaży pracy w pewnych regionach nie może być rekompensowany jej nadmiarem w innych regionach. Nadmiar podaży pracy o niskich kwalifikacjach nie może być rekompensowany niedoborem podaży pracy o wysokich kwalifikacjach itd. Niezgodności te mogą mieć tym trwalszy charakter. im niższy stopień mobilności charakteryzuje popyt na pracę oraz podaż pracy.

4. Równowaga rynku pieniądza

Równowaga rynku pieniądza ma szczególne znaczenie ze względu na jego funkcje w regulowaniu realnych procesów gospodarczych. Pieniądz jako przedmiot wymiany charakteryzuje zdolność do obsługiwania wszystkich procesów wymiany, których przedmiotami są praca, produkty i usługi. Spełnia on swoje funkcje mniej lub bardziej sprawnie w zależności od stopnia zrównoważenia rynku pieniężnego.

Rynek pieniądza znajduje się w równowadze, gdy wielkość popytu na realne zasoby pieniężne jest równa wielkości jego podaży przy danej stopie procentowej. Analiza równowagi rynku pieniądza jest oparta najczęściej nie na pieniądzu w ujęciu nominalnym, charakteryzującym jego bezwzględną ilość, lecz na pieniądzu w ujęciu realnym, odzwierciedlającym ilość produktów i usług, które można nabyć za daną jednostkę pieniądza. Jeżeli ceny oraz nominalna ilość pieniądza zmieniają się w tym samym stopniu, to realne zasoby pieniądza nie ulegają zmianie.

Równowaga rynku pieniądza jest kształtowana przede wszystkim za pomocą regulowania podaży oraz popytu na pieniądz. W obiegu, poza systemem bankowym, znajduje się zawsze pewna ilość pieniądza, którą mogą swobodnie dysponować podmioty rynku. Może być ona zwiększona za pomocą dopływu nowego pieniądza do obiegu.

Podstawowymi podmiotami regulowania podaży pieniądza, a więc jego dopływu do obiegu, są: bank centralny oraz banki komercyjne. Bank centralny wpływa na zmiany wielkości podaży pieniądza głównie za pomocą ustalania poziomu jego rezerw obowiązkowych, utrzymywanych w bankach komercyjnych, oraz za pomocą stopy dyskontowej. Jeżeli istnieje duży popyt na pieniądz, to banki komercyjne mogą zwiększać poziom stopy procentowej lub wielkość podaży pieniądza. Zwiększanie wielkości podaży pieniądza staje się dla nich przedsięwzięciem nieopłacalnym, gdy wymaga to przekroczenia poziomu rezerw obowiązkowych, a stopa procentowa kształtuje się na tym samym lub niższym poziomie niż stopa dyskontowa płacona bankowi centralnemu. W tej sytuacji oraz przy danej stopie procentowej może się pojawić nadmiar popytu na pieniądz w stosunku do jego podaży.

Istnienie nadmiaru popytu na pieniądz powoduje, że nie wszystkie podmioty rynku zaspokajają zgłaszany przez niego popyt. Oznacza to równocześnie, że stopa procentowa kształtuje się na zbyt niskim poziomie, aby zapewnić równowagę rynku pieniądza. Nieza-spokojenie popytu na pieniądz może w krótkim okresie przyczyniać się do spadku poziomu konsumpcji. W długim okresie może tworzyć ograniczenia dla wzrostu produkcji, a w konsekwencji dla wzrostu podaży produktów i usług oraz popytu na pracę.

Podmiotami popytu na pieniądz mogą być wszystkie podmioty rynku. W warunkach istnienia znacznego deficytu budżetowego głównym podmiotem popytu na pieniądz jest państwo, które potrzebuje pieniędzy na sfinansowanie tego deficytu. Państwo, korzystając z usług banku centralnego, może finansować deficyt budżetowy za pomocą sprzedaży papierów wartościowych, a więc pożyczając pieniądze od społeczeństwa. Wprowadza ono do obiegu dodatkowe pieniądze (kredyt bankowy), ale równocześnie je wycofuje, sprzedając papiery wartościowe. Jeżeli nie następuje zmiana ilości pieniądza w obiegu, to nie musi następować zmiana poziomu stopy procentowej.

187