FunkcjonowanieRynku R064 195

— pojawienie się drugiego obiegu na rynku pracy (nieoficjalne zatrudnianie pracowników, którzy akceptują plącę niższą niż płace minimalne).

Wzrost oraz zaspokajanie przez podmioty gospodarcze rosnącego popytu na pracę przy płacach minimalnych wyższych niż płaca równowagi oznaczałyby wzrost poziomu kosztów oraz spadek poziomu wydajności pracy. Dążenie do unikania tych konsekwencji jest przesłanką zmniejszania popytu na pracę przez podmioty gospodarcze. Tendencja do zmniejszania tego popytu może być tym silniejsza, im większa jest różnica między poziomem płacy minimalnej a poziomem płacy równoważącej podaż z popytem na pracę¹⁰.

6. Równowaga rynku a zmiany popytu

Równowagę rynku może charakteryzować wysoki stopień stabilności dopóty, dopóki nie zmieniają się relacje między podażą, popytem a cenami. W rzeczywistości relacje te nie mają trwałego charakteru. Zmieniają się one wtedy, kiedy przynajmniej jeden z elementów rynku wzrasta lub maleje w stosunku do stanu zapewniającego równowagę rynku. Zmiana tych relacji wyraża zmianę stanu równowagi rynku.

Poszczególne elementy rynku mogą się zmieniać nie tylko pod wpływem współzależności, jakie między nimi istnieją, ale także pod wpływem czynników zewnętrznych, wykraczających poza współzależności między elementami rynku. Zmiany wielkości popytu nie muszą więc być konsekwencją zmian cen, a ceny nie muszą być pierwotnym źródłem zmian w pozostałych elementach rynku. Funkcje pierwot-

¹⁰ Niniejsze uwagi pomijają zależności między różnymi rodzajami rynku, o czym będzie mowa dalej. Kształtowanie płacy minimalnej powyżej poziomu płacy równoważącej rynek prowadzi wprawdzie do wzrostu poziomu kosztów, lecz równocześnie powoduje wzrost dochodów nabywców. Wyższe dochody nabywców są podstawą wzrostu wydatków, a więc w^zroslu popytu na produkty i usługi oferowane przez podmioty gospodarcze, które zatrudniają pracowników opłacanych na poziomie lub powyżej płacy minimalnej.

nego źródła zmian równowagi rynku może spełniać popyt, który, jak już wskazywano, zależy od wielu czynników wykraczających poza cenę i podaż.

Źródłem zmian wielkości popytu mogą być przede wszystkim zmiany wielkości dochodów, którymi dysponują podmioty rynku, ujawniające zamiary zakupu produktów lub usług. Wzrost wielkości dochodów, w zależności od skłonności podmiotów rynku do ich ■wydatkowania, wpływa w większym lub mniejszym stopniu na wzrost popytu, który narusza istniejącą równowagę rynku. Znajduje to odzwierciedlenie w zmianie krzywej popytu w stosunku do istniejącego stanu równowagi rynku (rys. 65).

Rysunek 65

Zmiana równowagi rynku pod wpływem wzrostu popytu

Z rysunku wynika, że zmiana krzywej popytu, przy danej krzywej podaży, prowadzi do zmiany równowagi z punktu E_] do punktu E_v Wzrost wielkości popytu uruchamia klasyczne współzależności między elementami rynku. Współzależności te powodują, że nowy punkt równowagi rynku jest osiągany przy wyższym poziomie ceny

195