FunkcjonowanieRynku R066 197

I

oraz większej ilości produktów i usług, będących przedmiotem wymiany. Ten nowy punkt równowagi leży tym dalej od poprzedniego stanu, im większe są zmiany popytu na produkt lub usługę pod wpływem czynników pozacenowych.

Stan równowagi rynku nie zmienia się w tym przypadku pod wpływem zmian cen, które wywołują zmiany wielkości popytu, lecz pod wpływem zmian wielkości popytu, których konsekwencją są m.in. zmiany poziomu cen.

Oddziaływanie na popyt innych czynników niż cena i podaż nie musi zawsze prowadzić do jego wzrostu, lecz może prowadzić również do spadku popytu. Jeżeli osiągane przez podmioty rynku dochody brutto nie ulegają zmianie, a stopa podatkowa wzrasta, to mniejsza się wielkość dochodów netto. Jeżeli przy mniejszej niż poprzednio wielkości dochodów netto nie zmienia się skłonność podmiotów rynku do ich wydatkowania, to maleje wielkość dochodów, które mogą być podstawą zgłaszania popytu na produkty i usługi.

Zmniejszenie wielkości dochodów jako podstawy kształtowania się aspiracji nabywców prowadzi do zmiany krzywej popytu przy danej

Rysunek 66

Zmiana równowagi rynku pod wpływem spadku popytu

krzywej podaży. Pod wpływem zmiany krzywej popytu następuje zmiana istniejącego stanu równowagi rynku¹. Ilustruje to rys. 66.

Odzwierciedleniem tej zmiany jest przesunięcie równowagi rynku z punktu E_{ do punktu E_v Nowy punkt równowagi rynku jest osiągany przy niższym poziomie ceń oraz mniejszej ilości produktów' lub usług będących przedmiotem wymiany. Ten nowy punkt równowagi jest konsekwencją współzależności między elementami rynku, których pierwotnym źródłem są zmiany wielkości popytu wywołane spadkiem dochodów podmiotów rynku.

7. Równowaga rynku a zmiany podaży

Równowaga rynku może się zmieniać nie tylko pod wpływem zmian wielkości popytu, lecz również w następstwie zmian, które mogą zachodzić w dziedzinie podaży produktów i usług. Jeżeli wzrost lub spadek wielkości podaży wpływają bezpośrednio na równowagę rynku, to podaż staje się pierwotnym czynnikiem jej kształtowania na zmienionym poziomie. Piewotny charakter podaży jako czynnika kształtowania równowagi rynku oznacza, że nie zmienia się ona pod wpływem zmian cen i popytu, lecz pod wpływem zjawisk zewnętrznych w stosunku do poszczególnych elementów rynku.

Jak już wskazywano, podaż nie jest stabilnym elementem rynku, gdyż warunki twmrzenia jej podłoża materialnego w postaci produktów' i usług ulegają nieustannym zmianom. Zmiany wielkości podaży mogą być tym większe, im dłuższy jest okres, w którym jest ona rozpatrywana. Jeżeli nie istnieją ograniczenia materialno-rzeczowe, które nie mając wpływu na spadek wielkości podaży mogą wywierać wpływ na jej wzrost, to zmiany te zależą przede wszystkim od relacji między cenami produktów i usług a nakładami, których w^rymaga ich wytwarzanie i sprzedaż. Relacje te nie są trwałe, lecz z punktu widzenia sprzedawcy mogą ulegać poprawie lub pogorszeniu, wpływając bezpośrednio na osiągane przez niego efekty działania na rynku.

Jeżeli ceny produktów i usług finalnych są dane, to poprawa wymienionych relacji może następować w rezultacie zmian zachodzą-

197

1

G. Abraham-Frois, Economie..., jw., s. 269.