FunkcjonowanieRynku R042 113

Realna podaż pieniądza decyduje o ilości produktów i usług, które mogą kupić nabywcy przy danej podaży pieniądza w wyrażeniu nominalnym. Ulega ona zmianie pod wpływem zmian poziomu cen. Jeżeli ogólny poziom cen się zwiększa, to realna podaż pieniądza spada i odwrotnie. Wielkość realnej podaży pieniądza jest podstawą zgłaszania popytu przez nabywców. Wzrost lub spadek realnej podaży pieniądza pod wpływem zmian poziomu cen wpływa więc na kształtowanie się oraz zmiany globalnego popytu. Nie może on wzrastać, gdy wzrasta poziom cen. wywołując spadek wielkości realnej podaży pieniądza.

Zmiany poziomu cen wpływają na popyt globalny również za pośrednictwem zmian realnej wartości zgromadzonych przez nabywców zasobów pieniężnych. Jeżeli poziom cen ulega obniżeniu, to wzrasta realna wartość tych zasobów. Wzrost realnej wartości zasobów pieniężnych nabywców wpływa na wzrost globalnego popytu na produkty i usługi. Wzrost popytu na produkty finalne wpływa z kolei na wzrost popytu na czynniki wytwórcze, w tym również na wzrost popytu na pracę.

Zmiany popytu globalnego pod wpływem zmian poziomu cen skupiają więc w sobie wielokierunkowa przeobrażenia, które zachodzą w popycie zgłaszanym przez nabywców na poszczególne przedmioty wymiany. Ceny. w przeciwieństwie do dochodów, są zawsze związane z konkretnym produktem lub usługą. Są one dla nabywców mniej lub bardziej ostrym ograniczeniem w procesie formułowania zamiarów zakupu oraz nabywania produktów lub usług. Podkreśla to znaczenie drugiego wymiaru zależności, które zachodzą między zmianami cen konkretnych produktów lub usług a zmianami popytu.

Jak już wskazywano, ceny nie są jedynym czynnikiem wpływającym na kształtowanie się oraz zmiany wńelkości popytu. Fakt ten uzasadnia wyróżnienie dwóch sytuacji:

—    sytuację odzwierciedlającą przesuwanie się po krzywej popytu na produkt lub usługę pod wpływem zmian poziomu cen (rys. 26),

—    sytuację odzwierciedlającą zmianę krzywej popytu pod wpły-w-em zmian czynników' pozacenowych (preferencje, dochody) przy danej cenie (rys. 28).

Rysunek 28

Zmiana popyiu przy stałej cenie

W analizie zależności między zmianą ceny a zmianą popytu na dany produkt zakłada się, że preferencje i dochody nabywców oraz ceny innych produktów⁷ lub usług są stałe. Zależności te charakteryzuje zróżnicowany stopień nasilenia. Miarą tego stopnia jest cenowa elastyczność popytu. Wyraża ona stosunek względnych zmian popytu do względnych zmian cen. Cenowa elastyczność popytu może się kształtować na różnym poziomie zarówno z punktu widzenia podmiotu, który zgłasza popyt, jak i przedmiotu, na który popyt jest zgłaszany.

Uwzględniając krańcowe przypadki kształtowania się cenowej elastyczności popytu, można wyróżnić dwa rodzaje popytu (rys. 29). Pierwszy, określany mianem popytu doskonale elastycznego, charakteryzują nieskończenie duże zmiany wielkości popytu przy danym lub minimalnie zmienionym poziomie cen. Drugi, określany mianem popytu sztywnego, odzwierciedla brak reakcji popytu na zmiany poziomu cen.

W obrębie tych dwóch skrajnych przypadków mogą być wyróżnione inne poziomy cenowej elastyczności popytu (rys. 30). Poziom cenowej elastyczności popytu jest zróżnicowany w każdym punkcie

113