FunkcjonowanieRynku R052 153

nakże o zdolności pieniądza do obsługi realnych procesów gospodarowania nie decyduje jego podaż nominalna, lecz realna. Określa ona ilość produktów i usług, które mogą być kupione przez podmioty rynku za daną ilość pieniądza w wyrażeniu nominalnym. Realna podaż pieniądza zależy więc od dwóch czynników:

—    stopy procentowej, która wpływa na wielkość nominalnej podaży pieniądza,

—    cen produktów i usług.

Realna podaż pieniądza wzrasta, jeżeli wzrasta nominalna podaż pieniądza przy danych cenach produktów i usług lub gdy przy danej nominalnej podaży pieniądza spada poziom cen produktów i usług.

W obrębie wymienionych czynników' wpływających na podaż funkcjonują bardziej zdezagregowane czynniki decydujące o jej wielkości, strukturze oraz dynamice zmian. Rodzaj tych czynników oraz ich znaczenie zależą zarówmo od skali ujmowmnia podaży, jak i od przedmiotu wymiany, będącego równocześnie przedmiotem podaży.

4. Podaż a sfera realna

Podaż oraz jej zmiany mogą być rozpatrywane w krótkich i długich okresach. Zmiany wielkości i struktury podaży w krótkich okresach następują przede wszystkim pod wpływem zmian kategorii regulacyjnych, a zwłaszcza cen i plac. Nie wymagają one od sprzedawców podejmowania innych przedsięwzięć poza reakcjami na zmiany poszczególnych kategorii regulacyjnych. Jest to okres zbyt krótki, aby mogły następować istotne przeobrażenia w realnej sferze gospodarowania. Zmiany wielkości i struktury podaży pod wpływem kategorii regulacyjnych są możliwe, jeżeli istnieją wolne zasoby czynników wytwórczych oraz kapitału trwałego. Zmiany cen i płac mogą wywierać bezpośredni wpływ na wzrost wielkości podaży, aż do wyczerpania rezerw tkwiących w realnej sferze gospodarowania.

W długich okresach zmiany wielkości podaży oraz jej wzrost zależą nie tylko od kategorii regulacyjnych, lecz również od zmian zachodzących w realnej sferze gospodarowania. Przeobrażenia tej sfery nie są wyłącznie rezultatem decyzji i reakcji sprzedawców, lecz także są uwarunkowane przebiegiem procesów materialno-rzeczo-•wych, które wymagają czasu. Istotne zmiany w sferze realnej mogą następować tylko w' długich okresach.

Podstaw-'ow'ym elementem realnej sfery gospodarowania są procesy produkcji, określające wielkość i strukturę podaży produktów i usług. Procesy te są urzeczywistniane w' rezultacie łączenia i przekształcania czynników wYtwórczych oraz kapitału trw-ałego. Wielkość produkcji zależy od nakładów czynników' produkcji, a tempo jej przyrostu — od tempa przyrostu tych nakładów' oraz długości cyklu produkcyjnego. Nakłady te mogą być powiększane przez sprzedawców', wpływając na wzrost wielkości produkcji i podaży, jeżeli istnieją rezerw'}' kapitału trwałego. Wyczerpywanie się kapitału trwałego oznacza, że dalszy wzrost produkcji oraz podaży produktów i usług jest związany z procesami inwestowania, zmierzającymi do tworzenia nowYch zdolności w'ytwórczych. Wielkość oraz przyrost podaży w okresach długich zależą więc nie tylko od wielkości produkcji przy danym kapitale trwmłym, lecz również od wielkości produkcji, która może być podjęta oraz wytworzona za pomocą zdolności wytwór-czych stworzonych w wYniku działalności inwestycyjnej. Zależność tę przedstawia rys. 45.

Rysunek 45

Zależności: inwestycje-produkcja-podaż

Wielkość podaży produktów' i usług w okresach długich charakteryzuje stosunkowo w'ysoki stopień sterowalności, wynikający z relatywnie dużych możliwości dokonywania zmian w' realnej sferze gospodarowania. Zmiany te mogą być dokonywane przez sprzedawców już istniejących na rynku oraz zachodzić pod wpływem działała wchodzących na rynek nowych sprzedawców. Działalność inwestycyjna podejmowana przez sprzedawców' zmierza do takiego przekształcenia realnej sfery gospodarowania, która umożliwia w»zrost

152

153