FunkcjonowanieRynku R052 173

Kryteria te nie mają równorzędnego znaczenia. W warunkach istnienia ostrzejszych ograniczeń po stronie popytu orientacja zewnętrzna o charakterze popytowym zaczyna dominować nad orientacją wewnętrzną, która staje się jedynie czynnikiem -weryfikującym wielkość i strukturę podaży, ustalanej z uwzględnieniem aspiracji nabywców. Ten mechanizm kształtowania podaży może powstawać wtedy, kiedy:

—    osłabieniu lub eliminacji ulegają ograniczenia płynące ze sfery materialno-rzeczowych warunków funkcjonowania sprzedawców,

—    wzrasta stopień ostrości ograniczeń po stronie popytu,

—    sprzedawcy funkcjonują w sytuacjach monopolistycznych.

Istnienie monopolu sprzedawców nie musi podważać funkcjonowania tego mechanizmu kształtowania podaży, zwłaszcza jeżeli cenowa elastyczność popytu kształtuje się na wysokim poziomie. Wysoki poziom elastyczności popytu oznacza silne reakcje nabywców na podwyższanie cen przez monopolistów. Proces kształtowania podaży przez monopolistów nie może się w tej sytuacji odbywać bez uwzględniania aspiracji nabywców.

Mechanizm kształtowania podaży produktów lub usług ulega radykalnym zmianom, jeżeli pojawiają się dodatkowo procesy konkurencyjne między sprzedawcami. W warunkach równoczesnego występowania ostrych ograniczeń po stronie popytu oraz procesów konkurencyjnych, działania sprzedawców w dziedzinie kształtowania podaży są oparte na orientacji:

—    popytowej,

—    konkurencyjnej,

—    wewnętrznej.

Kształtowanie podaży przez sprzedawców odbywa się w tej sytuacji przy założeniu, że ograniczenia dla tego procesu mogą się pojawuać się tylko ze strony popytu, lecz również ze strony konkurentów. Jeżeli natomiast pojawiają się przejściowo ograniczenia związane z kształtem i strukturą wmrunków' materialno-rzeczow'ych, to mają one wtórne znaczenie. Podstawowe znaczenie w'śród wymienionych kryteriów mają w tej sytuacji aspiracje nabywców, dla których jest przeznaczona podaż produktów i usług, a nie postępowanie konkurentów'. Występowanie procesów konkurencyjnych może natomiast, skłaniać sprzedawców do wprowadzania innowacji oraz wzbogacania wielkości i struktury podaży o dodatkowe przedsięwzięcia. przynoszące nabywcom materialne oraz pozamaterialne korzyści.

Mechanizm kształtowania podaży przez sprzedawców z uwzględnieniem wymienionych kryteriów wpływa na sprawność funkcjonowania rynku. Wpływ tego mechanizmu na wzrost stopnia sprawności funkcjonowania rynku jest tym większy, im większe znaczenie mają orientacja popytowa oraz orientacja konkurencyjna w strukturze kryteriów kształtowania podaży produktów i usług.