img008

dyspersyjnymi. Adsorbenty te nie mają na swej powierzchni ani grup funkcyjnych ani jonowymiennych, dlatego z rozdzielaną mieszaniną odzialywują niespecyficznie. Należą do nich między innymi węgle aktywne, sadza grafitowana i nasycone węglowodory, zwłaszcza polimery (np. polietylen),,.

Oddziaływania specyficzne wiążą się ze szczególnym rozmieszczeniem    gęstości    elektronowej    w    cząsteczkach

oddziaływujących ze sobą. Rozmieszczenie to wynika z lokalnego skupienia ujemnych i dodatnich ładunków na końcach określonych wiązań lub łańcuchów. Oddziaływanie niespecyficzne w skrajnym przypadku może byó rozpatrywane jako oddziaływanie elektrostatyczne. Wyróżnić można dwa typy adsorbentów specyficznych:

-    adsorbenty specyficzne mające na powierzchni centra dodatnie: Nośnikami, ładunku dodatniego mogą być grupy kwasowe. Adsorbenty te oddziaływują specyficznie >, z .węglowodorami (nienasycone i aromatyczne)eterami, alkoholami, aminami itp. Należą do nich między innymi żele krzemionkowe i różnego rodzaju zeolity.

-    adsorbenty specyficzne mające na powierzchni centra ujemne: Nośnikami ładunku ujemnego mogą być grupy eterowe, nitrylowe, karbonylowe i inne. Do tej grupy zaliczyć można między innymi Chromosorb 104, Chromosorb 107.

Klasyczne adsorbenty takie jak węgiel aktywny, tlenek glinu, żel krzemionkowy, stosuje się głównie do rozdziału gazów trwałych i niskich węglowodorów (do pentanu). Obecnie stosuje się też adsorbenty polimerowe o specjalnie modyfikowanej powierzchni. Otrzymuje się je metodą polimeryzacji makroporowatej.

Wypełnienia kolumn w chromatografii podziałowej ,

1) Nośniki    N.

Wybór nośnika jest sjirawą równie ważną jak wybór ciekłej fazy stacjonarnej. Dobry nośnik powinien spełniać następujące warunki:

-    być chemicznie obojętny w stosunku do fazy ciekłej, jak i

badanej mieszaniny, ,    ,

-    nie wykazywać własności adsorptyjnych w stosunku do

I

rozdzielanych składników,

mieć rozwiniętą powierzchnię właściwą (1 f 4 m^Z/g), charakteryzować się jednorodnością ziaren,

-    mieć małą i równomierną średnicę porów (mniejszą od 10 pm),

-    charakteryzować się dobrą wytrzymałością i dużą stabilnością termiczną.

Nośniki wykazujące aktywność adsorpcyjną z rozdzielanymi składnikami powodują tzw. ogonowanie pików, co utrudnia analizę. W celu ograniczenia tego niepożądanego zjawiska wykonuje się dezaktywację nośpika, modyfikując jego powierzchnię przez przemywanie kwasem,Szasadą lub silanowanie. Z równania Van Deemtera wynika, że sprawność kolumny uzależniona jest od nierównomierności

upakowania kolumny X i średnicy ziaren nośnika d . Zatem uziarnienie

\ ^p

nośnika powinno być jednorodne (optymalna średnica 0.1 mm). Powszechnie stosowane nośniki produkowane są z naturalnych ziem okrzemkowych    (diatomitów),    po    odpowiednich    zabiegach

technologicznych (takich jak wypalanie, trawienie kwasami, kalcynowanie, silanowanie powierzchni itp.).

2) Ciekłe fazy stacjonarne

Prawidłowo dobrana faza stacjonarna umożliwia dobre rozdzielenie wszystkich składników mieszaniny i powinna charakteryzować się następującymi właściwościami:

-    dużą zdolnością rozpuszczania składników mieszaniny,

-    chemiczną obojętnością wobec badanych składników i nośnika,

-    niską lotnością i termiczną stabilnością w warunkach pracy kolumny,

-    małą lepkością,

-    dużą selektywnością w stosunku do składników analizowanej mieszaniny.

Miarą selektywności fazy ciekłej jest równica szybkości wymywnia dwóch związków o różnej budowie cząsteczek, lecz o identycznych temperaturach wrzenia. Jeśli różnica ta jest duża, to wówczas można mówić o dobrej selektywości fazy ciekłdj. Nie ma jednoznacznych reguł wyboru fazy ciekłej ze względu rią wielką rozmaitość składu analizowanych mieszanin. Trudna jest również

21