4508798

indywidualne, subiektywne kryteria zdrowia nie mają większego znaczenia w ocenie jego stanu;

-    błędne - odbiegające od normy wyniki analiz laboratoryjnych czy pomiarów parametrów biomedycznych są na ogół ważniejsze dla diagnozy niż próba oceny stanu emocjonalnego pacjenta;

-    tylko lekarz wie, co jest istotne dla zdrowia człowieka i tylko on jest upoważniony do udzielania wskazówek w tej kwestii, ponieważ wiedza o zdrowiu i chorobie jest racjonalna i naukowa, wynika z obiektywnej obserwacji danych klinicznych oraz odkryć przyrodniczych;

udział pacjenta w leczeniu polega jedynie na przestrzeganiu zaleceń lekarskich;

-    wiedza o człowieku i jego zdrowiu ulega fragmentaryzacji;

-    wiedza medyczna traktowana jest zasadniczo jako nieomylna, uniwersalna i nie podlegająca innym niż w obrębie jej samej analizom;

- zdrowie pozostaje poza kontrolą człowieka, a wszelki wpływ okoliczności niebiologicznych na procesy biologiczne jest często pomijany (np. czynniki środowiskowe, patologiczne zachowania społeczne).

Biomedyczny model zdrowia dominował w wieku XIX i przez znaczną część następnego stulecia.

Biomedyczne rozumienie zdrowia i choroby jest obecnie krytykowane. Przedstawiciele nauki wskazują, iż rozpatrywanie ciała jako maszyny ogranicza podstawy pojęciowe pełnego rozumienia ludzkich problemów, blokuje analizowanie zagadnień zdrowia i choroby w szerszej niż biologiczna perspektywie.

Model holistyczny upowszechnia się w drugiej połowie XX wieku poprzez inne spojrzenie na prawidłowości rządzące światem przyrody oraz życiem społeczno-kulturowym.

Teoretyczną podstawą holistycznego modelu zdrowia jest systemowe podejście do istoty zdrowia i choroby. Traktując organizm jak system, można go interpretować w dwóch rodzajach holizmu, węższym i szerszym. W ujęciu węższym zakłada się, ze organizm człowieka jest żywym systemem, którego podsystemy (układy) są ze sobą wzajemnie powiązane i współzależne od siebie. Szerokie ujęcie holizmu zakłada, że będący systemem organizm człowieka (składający się z podsystemów) stanowi nierozerwalną część innych, większych systemów, które ze sobą współdziałają, ulegając ciągłym zmianom w wyniku oddziaływania otoczenia społeczno-fizycznego, na którego wpływ twórczo reagują, przyczyniając się także zwrotnie do zmian.

Holistyczny model zdrowia odnosi się do rozważań na temat istoty zdrowia zapoczątkowanych przez Hipokratesa, nazywanego ojcem medycyny europejskiej. Hipokrates bowiem twierdził, iż dobre samopoczucie czyli zdrowie oraz złe samopoczucie czyli choroba, zależą od zwyczajów i nawyków człowieka a także czynników środowiskowych, w tym od jakości powietrza, wody oraz pożywienia. Hipokrates podkreślał istnienie związku pomiędzy gwałtowną zmianą tych czynników a wystąpieniem choroby, w szczególności zwracając uwagę na mądre kierowanie własnym życiem. Zrozumienie wpływu czynników środowiska na zdrowie człowieka Hipokrates uważał za podstawę sztuki lekarskiej.

Holistyczny model zdrowia człowieka opiera się na traktowaniu go jako:

-    całości, oznaczającej że zdrowie człowieka stanowią wszystkie aspekty egzystencji, (fizyczny - stanowiący o prawidłowym funkcjonowaniu organizmu, wszystkich jego układów i narządów; psychiczny - a w jego obrębie umysłowy - to jest zdolność do jasnego, logicznego myślenia oraz emocjonalny - zdolność do rozpoznawania uczuć, np. strachu, radości, lęku i wyrażania ich w odpowiedni sposób, umiejętność radzenia sobie ze stresem, lękiem; społeczny;

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8