104237

określonej teorii i układu pojęciowego, poza nimi nie mają żadnego znaczenia. Wyrażenia mają różne znaczenie w różnych teoriach. Nie ma ustalonych, stałych, właściwych znaczeń -są różne na gruncie różnych teorii. Nie ma niezależnego od teorii, jedynie słusznego znaczenia.

Ajdukicwicz - o znaczeniu wyrażeń w danym języku decydują dyrektywy znaczeniowe (twór Ajdukiewicza), czyli reguły kierujące uznawaniem zdań zawierających dane terminy. Znaczenie jest uzależnione od tych dyrektyw.

3 postaci, rodzaje:

1.    aksj oma tyczne dyrektywy znaczeniowe - nakazują bezwarunkowe uznanie (obligują -nie ma wyjścia) pewnych zdań (np. „każdy człowiek jest człowiekiem”), o ile rozumie się zawarte w nich słowa (np. „każdy”, „człowiek”, „jest”). Zdania i ich podstawienia.

2.    dedukcyjne dyrektywy znaczeniowe - nakazują uznanie pewnych zdań, o ile wcześniej uznało się jakieś inne zdania, np. „istnieję” - „coś istnieje”.

3.    empiryczne dyrektywy znaczeniowe - nakazują uznać pewne zdania wobec pewnych danych doświadczeniowych; np. zdanie „pada deszcz”, o ile (faktycznie) pada deszcz.

Znaczenia wyrażeń w języku determinują, określają dyrektywy znaczeniowe (wydaje się jednak, że jest odwrotnie). Jeśli wiemy, kiedy 2 wyrażenia mają to samo/inne znaczenie, to wiemy, czym jest znaczenie. Definiując znaczenie bierze się pod uwagę tylko języki zamknięte (takie, w których dodanie nowego wyrażenia zmieniłoby znaczenia pozostałych) i spójne (nie posiadające części izolowanych). Języki otwarte są fragmentami języków zamkniętych.

Definicja znaczenia

Wyrażenie A ma w języku S to sam oznaczenie, co wyrażenie A’ w języku S’ <=»

1° A jest wyrażeniem języka S,

2° A’ jest wyrażeniem języka S\

3° 3R [R jest relacją równoważnościową a S jest przekładalny na S’ z uwagi na R a R(A, A’)]

Pojęcie znaczenia jest redukowalne do pojęcia uzasadniania (dyrektywy znaczeniowe są zarazem regułami uznawania zdań), jest z nim utożsamione. O znaczeniu i odniesieniu przedmiotowym decydują dyrektywy znaczeniowe. Kryteria uznawania/odrzucania zdań. Krytyka (Tarski) - 2 wyrażenia mają to samo znaczenie (są nierozróżniane przez dyrektywy znaczeniowe), ale [mogą być inne?]. Jeśli jest aksjomat, że A * A’. Uzasadnianie może wymagać czegoś innego niż reguły znaczeniowe. Prosta droga do idealizmu i konwencjonalizmu.

Konw encjonali/m - w nauce i poza nią mamy konwencje, umownie przyjęte stwierdzenia, których nie ocenia się ze względu na wartość logiczną.

1.    tradycyjny, umiarkowany (Poincare)

2.    radykalny (Le Roy, Ajdukiewicz)

Reuli/m - prawa nauki to odtworzenie rzeczywistości, zapis tego, co się w niej dzieje. Powinny być oceniane wartością logiczną przez wzgląd na stopień adekwatności tego opisu. Konwencjonali/ni - przynajmniej niektóre prawa nie są ani prawdziwe, ani fałszywe (Poincare). Są przydatne, łatwiej pozwalają opisywać pewne zjawiska - np. różne geometrie, zależne od układu przyjętych aksjomatów. Wybór nie zależy od wartości logicznej, lecz od przydatności do opisu Ogólne prawa fizyki.