FunkcjonowanieRynku R062 183

nej, ile poziom płacy realnej. Odzwierciedla on ilość produktów i usług, które mogą być kupione przez nabywców za daną płacę nominalną.

Podaż i popyt na pracę reagują w sposób odmienny na zmiany poziomu plac. Wzrost poziomu plac wywołuje wzrost podaży pracy i spadek popytu na pracę oraz odwrotnie. Zmieniające się w różnych kierunkach wielkości podaży oraz popytu na pracę pod wpływem zmian płac mogą się zrównać tylko przy poziomie płacy zapewniającym równowagę rynku pracy¹. Ilustruje to rys. 59.

Rysunek 59

Równowaga rynku pracy

Równowaga rynku pracy oznacza, że wszystkie osoby fizyczne skłonne do podjęcia pracy przy danej płacy realnej znajdują zatrudnienie. Z kolei wszystkie podmioty rynku, które zgłaszają popyt na pracę, nic napotykają ograniczeń w istniejących zasobach pracy. W tej sytuacji nie występuje ani nadmiar, ani niedobór pracow-

ników. Sytuacja tego typu jest najczęściej odległa od rzeczywistości, w której dominują stany nierównowagi rynku pracy. Powstają one przy wyższym lub niższym poziomie płacy realnej w stosunku do poziomu zapewniającego równowagę rynku pracy (rys. 60).

Rysunek 60

Stany nierównowagi rynku pracy

Płaca

realna

(W,)

Jeżeli płaca realna kształtuje się na poziomie wyższym niż płaca zapewniająca równowagę (JV_ri> W_r ), to powstaje nadmiar oferowanej pracy w stosunku do popytu zgłaszanego na pracę przez podmioty rynku (np. przedsiębiorstwa produkcyjne i usługowe). Odzwierciedleniem tego nadmiaru jest bezrobocie³. Wysoki poziom plac skłania podmioty gospodarcze do zmniejszania popytu na pracę, będącego warunkiem zwiększania efektów działania. Zmniejszanie wielkości zatrudnienia umożliwia bowiem poprawienie relacji między krańcową wydajnością pracy a płacą, przy danym kapitale trwałym.

⁵ Bezrobocie może się pojawić również w warunkach równowagi rynku pracy. Wyróżnia się bowiem jego dwa rodzaje: przymusowe, gdy skłonności do podejmowania pracy towarzyszy jej brak, oraz dobrowolne, gdy nie pojawiają się skłonności do podejmowania pracy przy poziomie płacy zapewniającym równowagę.

183

1

Elementy rynku pracy są wyrażane zazwyczaj w roboczogodzinach. Mogą się one zmieniać pod wpływem zmian czasu pracy oraz liczby zatrudnionych pracowników.