FunkcjonowanieRynku R068 199

cych w sferze nakładów. Zmiany te, wyrażające konieczność obniżania poziomu ponoszonych nakładów, mogą następować w rezultacie:

—    spadku cen czynników wytwórczych,

—    lepszego wykorzystania czynników wytwórczych, np. dzięki wprowadzeniu nowych, oszczędniejszych technologii wytwarzania.

Obniżenie poziomu nakładów w procesie wytwarzania produktów i usług skłania sprzedawców do zwiększania wielkości produkcji, a w konsekwencji do zwiększania wielkości podaży. Każdy wzrost podaży produktów i usług w warunkach poprawy? relacji między danymi cenami a zmniejszoną wielkością nakładów jest bowiem dla sprzedawcy korzystny. Wzrost wielkości podaży narusza istniejącą równowagę rynku. Znajduje to odzwierciedlenie w zmianie krzywej podaży w stosunku do istniejącego stanu równowagi rynku (rys. 67).

Rysunek 67

Zmiana równowagi rynku pod wpływem wzrostu podaży

Wzrost wielkości podaży uruchamia współzależności między elementami rynku. Zmiana krzywej podaży, przy danej krzywej popytu, która nie ulega zmianie, prowadzi do zmiany równowagi z punktu E_x do punktu E₂. Nowy punkt równowagi rynku jest osiągany przy niższym poziomie ceny oraz większej ilości produktów lub usług, które stają się przedmiotem wymiany. Podaż jako pierwotny czynnik zmian równowagi rynku, znajdując się poza sferą oddziaływania popytu i cen, wpływa bezpośrednio na ich zmiany, których konsekwencją jest nowy stan równowagi.

Podaż nie zatraca funkcji pierwotnego czynnika kształtowania równowagi rynku, jeżeli przy danych cenach produktu łub usługi oraz przy danym popycie następuje spadek jej wielkości. Skłonność do zmniejszania podaży przez sprzedawców może być konsekwencją pogorszenia relacji między cenami produktów i usług a nakładami, których wymaga ich wytwarzanie i sprzedaż. Pogorszenie tych relacji, wpływające niekorzystnie na efekty osiągane przez sprzedawcę, może być następstwem:

—    wzrostu cen czynników wytwórczych,

—    czynników losowych (np. nieurodzaj w rolnictwie).

W konsekwencji oddziaływania tych czynników następuje zmiana krzywej podaży przy danej krzywej popytu. Pod wpływem zmiany krzywej podaży, odzwierciedlającej spadek jej wielkości, następuje zmiana istniejącego stanu równowagi rynku (rys. 68).

Z rysunku wynika, że wskutek spadku wielkości podaży równowaga rynku przesuwa się z punktu £j do punktu E₂. Zmieniony stan równowagi rynku jest osiągany przy wyższym poziomie ceny, któremu

Rysunek 68

Zmiana równowagi rynku pod wpływem spadku podaży

199