44649

99. WZORCE OSOBOWE W POLSKICH KRONIKACH ŚREDNIOWIECZNYCH

A)    Kronika GaU a Anonima

Kronika ta adre sowana była dla klasy feudalnej, a głównie do róadcy i jego dwom. Jej styl dyktowany był modą panującą w Europie zachodniej, w związku z wyprawami krzyżowymi. Już na początku zapowiada Gall, że chce przedstawić czyny- „gęsta" - królów, ich rycerskie dzieła. W szczególności opisuje trzech wielkich Bolesławów: Chrobrego. Śmiałego (najważniej szy przydomek - cec ha ryce rza wojownika), Krzywoustego.

Wzorem władcy jest u Galla król - wojownik.Dlatego liczne są w kronice opisy spektakularnych zwycięstw. Za godne pochwały uznał Gall wzięcie w niewolę przez Chrobrego w czasie wyprawy kijowskiej, dziewięciu sióstr Jarosłauu Mądrego jako nałożnic.

Władca powinien być również bojownikiem o religię (walki z Pomorzanami).

Bardzo dużą wagę przywiązuje Gall do bogactwa Chrobrego, co widać w opisie zjazdu gnieźnieńskiego, zresztą moc no przesadzonym.

Gall opowiada się za scentralizowanym państwem (silna władza). Uważa nadto iz król me powinien być wykształcony tylko mężny i waleczny Zarzuca Zbigniewmi, iż niepotrzebnie pcha się do władzy, skoro jest wykształcony Powinien w związku z tym działać w Kościele.

B)    Kronika Wincentego Kadłubka

Dla Kadłubka ważna jest hojność Szczodrego, pisze: „król hojny, ale kleryk przygnieciony w wyniku zachłanności" - przedstawienie cnoty umiaru.

Wg Kadłubka, Aleksandra Wielkiego zdiwiło w Polsce: cnota, honor ducha, chart walki.

Dla Wincentego bogactwa nie mają takiego znaczenia. Charakteryzując Chrobrego, me wspomina o jego kosztownościach, lecz wskazuje na jego stosunek do prawa [sprawiedliwość]. Pd wołanie prze z Chrobrego Rady 12 dla pzrestrze gama prawa.

Zachowanie równowagi między dobrocią a surowością. Ideał proporcji i symetrii (szkoła szartryjska - 12wieczni humaniści). Opisuje Kadłubek, iż dla Ottona me bogactwa były najważniejsze, lecz cechy charakteru Chrobrego („przymioty skupione w kuli"). Nie wspomina Wincenty o porwaniu przez Bolesława sióstr księcia lajowskiego, gdyż wczasach kadłubka był to czas nieobyczajny.

Ideałem vriadcy w Kromce Kadłubka je st Kańnńerz Sprauiedhuy

On 23esztą nadał Kazimierzowi ten przydomek (jutfus z łac., to znaczy „prawożądn/'). Kadłubek wyznawał ideę Jana z Salezbury iż „źródłem sprawiedliwości jest prawo". Jego koncepcja państwa zakłada, iż państwo jest jak ciało człowieka. Władca jest głovą, a poro stałe członki są stanami społecznymi. Całość musi z sobą współgrać. Król ma służyć społeczeństwu, które nie jest jego Jasnością oraz przestrzegać prawa („prawo jest jak sieć, która nas wszystkich zagarnia"). Jeżeli władca je st zły, to należy pozbawić go władzy (koniec za ady królów jako pomazańc ów bożych).

Wszystkie najważniejsze wydarzenia w kronice dzieją się w czasie uczty. Wincenty uważa, iż biesiada to rzecz ludzka. Należy natomiast zachować umiar i znaleźć czas na dyskusję intelektualną.

Inne cechhy władcy: artysta (gra na organach, śpiewa), wy kształcony („rex inliteratus, asimus coronatus"), opanowany (opis sytuacji, kiedy Kazimierz rostał spDliczkovany przez swego dworzanina, po tym jak został przez mego przyłapany na oszukiwaniu w trakcie gry w kości; nie sracił Kazimierz zimnej krwi i nie wyciągnął wobec dworzanina żadnych konsekwencji).

Inne cechy księcia: postać przystojna (pierwszy opis zewnętrzny w historiografii polskiej), równowaga ducha, dowcip, cierpliwość i rozsądek, umiejętne korzystanie z dworskich rozrywek.