Kształtowanie się świadomości narodowej to XIX w. wcześniej świadomość narodową odczuwała jedynie szlachta. Rozbiory utrudniały kształtowanie się świadomości narodowej. Praca organiczna zaczęła się gdy. szlachta zrozumiała, że musi przeciągnąć chłopów na swoją stronę. Zabory to utnidniały.
Litwacy - Żydzi wyrzuceni z guberni wschodnich przez dekrety caratu. Kronika warszawskiego XIX -wiecznego kronikarza Bolesława Prusa dokładnie opisywała XIX w. Warszawę ukazując jednocześnie konflikt narodowościowy („Nasze kamienice wasze ulice").
Teoria Judeopolonii - stworzenie państwa Polsko-Żydowskiego.
Zabór Rosyjski
Po rewolucji w 1905 r. odrodziło się wiele szkół w Polsce i język polski w urzędach Wielu Polaków chcących się kształcić musiała wyjeżdżać w głąb Rosji - w Moskwie na 600 tys. mieszkańców ok. 160 tys. to Polacy zaś w Petersburgu na ponad 600 tys. ok. 100 tys. to Polacy.
Aleksander Wielopolski - twórca branki. Nie chciał dopuścić do powstania. Stereotypy negatywnego podejścia do tej postaci.
Panslawizm - teoria głosząca zjednoczenie wszystkich ludności słowiańskich. Twórcą jej był Polak.
Zabór Pruski
Przestrzeganie prawa umożliwiło jawne działanie Polakom.
Jako pierwsze zostało tu dokonane uwłaszczenie chłopów.
Zakaz samowolnego budowania - skompromitowało to Niemców (wóz Drzymały)
Zabór Austriacki
Silny ośrodek Polski.
Tworzenie się Polskiej elity.
Pozytywizm, praca organiczna, praca u podstaw - kształtowanie się Polskiego społeczeństwa.
Koncepcja lojalizmu - Polskie ziemie są bardzo silnie związane z państwami zaborczymi i mało możliwe jest ich oderwanie. Należy rozwijać się społecznie i gospodarczo.
Koncepcja konserwatywna - zachowanie statusu quo, obawa przed ruchami marksistowskimi.
Powstają tu pierwsze partie polityczne.