46423

W krajach federacyjnych Europy mamy niewątpliwie do czynienia ze słabymi postaciami federalizmu (w Austrii, Niemczech, a nawet Szwajcarii) - można zaryzykować stwierdzenie, że granica między federalizmem a regionalizmem łatwo się zaciera: różnice między krajami federacyjnymi a regionalnymi (takimi jak Belgia. Włochy czy Hiszpania) nie są zasadnicze. Niektórzy uważają jednak, że przyszłość należy raczej do regionalizmu niż do federalizmu: regionalizm nie wymaga zasadniczej restrukturyzacji państwa, może lepiej odpowiadać bieżącej sytuacji ekonomicznej czy społecznej, bo nie jest związany pierwotną linią podziału, jak dzieje się to w przypadku federacji

2.    Regionalizm - tendencja rozwoju politycznego współczesnego państwa, która polega na dekoncentracji i decentralizacji władzy państwowej na niższe poziomy systemu politycznego.

Regionalizm ma szczegóbie znaczenie w państwach wielonarodowych (np. Hiszpania) oraz zróżnicowanych pod względem rozwoju gospodarczego (np. Włochy). Wyrasta on z nasilających się żądań zwiększenia samodzielności gospodarczej i politycznej obszarów terytorialnych, które są spójne gospodarczo i kulturalnie Regionalizm pozwala uniknąć separatyzmu, konfliktów i secesji. Regionalizm jest wyrazem zerwania z charakterystyczną w latach SO. XX wieku koncepcją "odgórnego wyrównywania nierówności". Tworzy warunki dla autonomii regionów i współdziałania w ramach państwa - regiony otrzymują określone kompetencje, a państwo nie ingeruje w ich działanie, dopóki jest ono zgodne z prawem.

Regionalizm - w stosunkach międzynarodowych to forma współpracy państw w regionie Organizacje regionalne mają za zadanie zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa, a także rozwój współpracy gospodarczej i kulturalnej w regionie.

Geneza:

Po II wojnie światowej zjawisko regionalizmu stało się przedmiotem regulacji w Karcie NZ i licznych rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ. O nasileniu się tendencji regionalistycznych w Europie Zachodniej można mówić zwłaszcza od końca lat siedemdziesiątych. Regionalizm europejski zdynamizował się po 1989 roku. co widoczne jest np. w porozumieniach międzyrządowych państw tworzących tzw. euroregiony.

Koncepcji regionalizmu nie należy rozumieć jako sprzecznej czy przeciwstawnej z połączeniem centralizacji i decentralizacji, ale raczej jako jej specyficzną formę. Zakłada ona konieczność rozszerzenia autonomii lokalnej i samorządu na wyższy szczebel. Rola centnim państwa ma zostać ograniczona przez rozszerzenie uprawnień dla władz okręgowych i regionalnych. Punktem wyjścia regionalizmu jest krytyka tradycyjnego modelu, w którym władze lokalne sprawują głównie funkcje administracyjne, podczas gdy najważniejsze decyzje z założenia zapadają jedynie na szczebhi ogólnokrajowym. Zwolennicy regionalizmu twierdzą, że państwo nigdy nie ma charakteru jednolitego, że jego rozwój ekonomiczny i społeczny przebiega bardzo odmieniue w różnych regionach kraju, co może prowadzić do braku równowagi między potrzebami regionów a decyzjami podejmowanymi przez polityczne centrum, które zwykle abstrahuje od kulturowych, historycznych i gospodarczych różnic między poszczególnymi regionami.

Podstawę koncepcji regionalizmu stanowi idea rozszerzeiua sfery decyzji podejmowanych przez ciało przedstawicielskie wybierane przez mieszkańców danego regionu. Tendencja decentralizacyjna jest w regionalizmie bardzo silna; w kręgu koncepcji centralistycznej pozostajemy o tyle. że to wciąż państwo przekazuje władzę regionom. Gordon Smith (Życie polityczne w Europie Zachodniej) w ten sposób określa warunki takiej formy decentralizacji:

1. Bezpośrednie wybory do rad regionalnych i prowincjonalnych;

2 Kontrola nad organami samorządu lokalnego na danym obszarze;

3.    Odpowiedzialność prowincjonalnej władzy wykonawczej przed odpowiediuą radą prowincjonalną;

4.    Kontrola władzy wykonawczej nad okręgową administracją;

5.    Uprawnienia finansowe umożliwiające działalność w regionie.

Regionalizm także przybiera zróżnicowane postaci: może być bardzo silny - wtedy region stanowi właściwie państwo w mikroskali, z niemal wszystkimi jego agendami i strukturami (sferami zawsze wyłączonymi z uprawnień rządu regionalnego są sprawy zagraniczne i wojskowe). Do 1972 roku taką szeroką autonomię posiadał dzięki parlamentowi brytyjskiemu rząd Irlandii Północnej, jednak później większość uprawnień została mu odebrana przez tenże parlament.