46823

tych warunków czyni ją skuteczną. Za zwyczaj wymienia się następujące warunki skuteczności argumentacji:¹

1.    Argumenty, odgrywające w argumentacji rolę przesłanek, powinny sprawiać wrażenie rzetelnie uzasadnionych - niekoniecznie muszą być rzetelnie uzasadnione, bo nie zawsze jest to możliwe, ale muszą robić wrażenie, jakby takimi były. W tym ujawnia pierwsza różnica w stosunku do wnioskowania, w którym przesłanki mają nie wydać się uzasadnione, a powinny być uzasadnione, należycie i w sposób racjonalny.

2.    Przesłanki nie powinny budzić zastrzeżeń, co do tego, że należycie uzasadniają tezę (wniosek) argumentacji. Innymi słowy mówiąc: argumenty powinny sprawiać wrażenie, że właściwie uzasadniają bronioną tezę. Oczywiście powinny w odpowiednim stopniu ją uzasadniać, ale przekonywany powinien być o tym całkowicie przekonany. Nie może mieć wątpliwości w tym względzie. We wnioskowaniu zapewnione jest to przez samą strukturę wnioskowania, którą stanowi odpowiedni schemat logiczny.

3.    Przesłanek, czyli argumentów optujących za daną tezą, powinno być tylko tyle, ile wymaga tego uzasadniania teza. Poza tym wszystkie przesłanki - argumenty powinny dotyczyć tematu.

Spełnienie powyższych warunków zapewni argumentacji skuteczność. Sprawi, że będzie ona skuteczna, nawet, gdyby postawiona w niej czy broniona teza była fałszywa. Jeśli argumentacja dodatkowo ma być poprawna logicznie, to musi spełniać jeszcze dwa następne warunki:

4)    Przesłanki, czyli argumenty, które wykorzystywane są w procesie argumentowania, powinny być prawdziwe. Już nie wystarcza, by tylko wydały się one prawdziwie. One powinny być prawdziwe. Jednak rzadko bywają one uzasadnione tak rzetelnie, jak przesłanki wnioskowania.

5)    Przesłanki winny rzeczywiście uzasadniać wniosek argumentacji. Nie wystarcza, żeby wywierały takie wrażenie. One powinny rzeczywiście uzasadniać wniosek, w sensie logicznym.

Przekonywanie jest sztuką rozwijaną od starożytności. Ety styki, bo tak bywa nazywana jeszcze sztuka przekonywania, uczyli w starożytnej Grecji sofiści i retorzy. Uczyli oni praktycznej umiejętności pięknego i przekonującego przemawiania, co było umiejętnością bardzo przydatną w sądownictwie a zwłaszcza w karierze politycznej. Pięknej mowie służyły rozmaite tropy i figury retorycznej. Zachowane mowy starożytnych mówców pokazują, jak je

* Za: K. Trzęcicki. op. cii. s. 161 - 172.