46855

niemal intuicyjnie, przyglądając się chociażby podanym wyżej definicjom pozostałych związków logicznych. Te definicje zostały sformułowane właśnie za pomocą interesującego nas związku wynikania logicznego. Na pierwszy rzut oka widać, że mają one postać zdań warunkowych, bardzo podobną do tych, które znamy z naszego języka potocznego i naukowego, i którymi posługujemy niemal stale. Nieraz słyszeliśmy lub wypowiadaliśmy takie zdania, jak te: .Jeśli słońce świeci, to jest jasno”; .Jeśli zapada noc, to na dworze robi się ciemno”. Są to właśnie przykłady zdań warunkowych, a zarazem przykłady wynikania Możemy wręcz powiedzieć, że zdania w podanych przykładach wiąże ze sobą stosunek wynikania - jedno zdanie wynika z długiego, a ściślej - zdanie po przecinku wynika ze zdania przed przecinkiem. Zamiast „zdanie warunkowe” mówi się często „okres warunkowy”. Zwróćmy uwagę na samą budowę zdania (lepiej: okresu) warunkowego. Widzimy, że zdanie warunkowe składa się z dwóch zdań połączonych spójnikiem Jeśli..., to”. Te dwa zdania składowe nazywają się członami okresu warunkowego. Zdanie (człon okresu), które poprzedzony jest przez wyraz Jeśli” nazywane jest poprzednikiem okresu waiunkowego. To zaś zdanie, które stoi po przecinku i po wyrazie „to”, nazywa się następnikiem okresu warunkowego. Ogólny schemat zdań warunkowych ma postać: „jeżeli a, to... b” i tak się go czyta. Litery „a" i „b” w tym schemacie zastępują cale zdania. Jeżeli ze zdania „a” wynika zdanie „b”, to mówimy, że zdanie „a” jest racją zdania „b”, a zdanie „b” jest następstwem zdania „a”. Stosunek wynikania nazywa się czasem stosunkiem racji i następstwa

Okres warunkowy, który ma stanowić wynikanie logiczne, musi spełniać warunek prawdziwości. W sformułowaniu K Ajdukiewicza ów warunek brzmi następująco: okres warunkowy jest prawdziwy wtedy i tylko wtedy, gdy jest wykluczone, aby poprzednik jego byl pr awdą, a następnik fałszem.²

O zachodzeniu lub nie zachodzeniu wynikania logicznego między zdaniami tworząc\uu okres warunkowy decyduje budowa tych zdań, czyli ich stnrktura formalna. Zdanie „b” wynika logicznie ze zdania „a” wtedy i tylko wtedy, gdy okres warunkowy, którego poprzednikiem jest zdanie ,.a”, a następnikiem zdanie „b”, jest prawdą logiczną.⁵

Okres warunkowy jest prawdziwy wtedy i tylko wtedy, gdy nie jest możliwe, by poprzednik jego byl praw'dą, a następnik fałszem. Związek istniejący między zdaniami, które tworzą taki prawdziwy okres warunkowy, nazywa się związkiem logicznego wynikania. Zatem jeżeli okres warunkowy stanowi wynikanie logiczne, to zdanie, które jest następnikiem

^ Patrz: K. Ajdukiewic/. op. cii. s. 79. Patrz: B. Stunoyz. op. dl. s. 12.