47190

akceptowały państwo polskie. Prawa mniejszości to zobowiązanie do lojalności wobec państwa polskiego. Lojalność miała być krzewiona poprzez różne instytucje: administrację, wojsko, szkoły, a nie przez uregulowania prawne; krytyka nacjonalizmu.

-    mniejszości słowiańskie:

a)    Ukraińcy - Leon Wasilewski - wspieranie dążeń niepodległościowych, by Polska była oparciem dla ruchu ukraińskiego, by Ukraińcy nie szukali tego oparcia w innych krajach. Zbudowana w ten sposób więź polsko - ukraińska będzie w przyszłości podstawą do sojuszu. Należy jednak zwalczać wszelki nacjonalizm ukraiński;

b)    Białorusini - sprzyjanie rozwojowi kulturalnemu, nie widziano w nich aspiracji mepodleglościowych;

-    mniejszość żydowska - nie są skłonni do asymilacji, ale nie są groźni;

-    mniejszość niemiecka - należy być ostrożnym, czuwać nad ich działaniami, wykorzystywać ich dynamizm dla dobra państwa polskiego, ale to naród mający cechy pozwalające sądzić, że będzie lojalny.

•    SOCJALIŚCI

-    mniejszości słowiańskie - autonomia terytorialna, idea federalizmu; równouprawnienie, które będzie przyciągać do państwa polskiego. Opracowali program autonomii terytorialnej dla Galicji Wschodniej (I922r.) - konstytucyjne gwarancje Sejmu Krajowego, Rady Krajowej, Ministra ds. Galicji; zakres autonomii: administracja, samorząd, oświata, wyznanie, gospodarka; ogólnopanstwowe miałyby być: polityka zagraniczna, wojsko, przemysł, prawodawstwo, handel, komunikacja. Mniejszość ukraińska jest na tyle silna i liczna, że wcześniej czy później i tak powstanie niepodległa Ukraina; mniejszości słowiańskie powinny być powiązane z Polską nicią serdecznego przywiązania i współ działam a;

-    mniejszości niemiecka i żydow^rska - równouprawnienie, autonomia narodowo-terytorialna - powstawanie okręgów narodowościowych, szkół, instytucji kulturalnych, religijnych, tam gdzie są duże skupiska tych mniejszości. Taka polityka miała świadczyć o tym, że państwo polskie troszczy się o nie PPS potępiała antysemityzm i nacjonalizm.

IIWŚ

•    RZĄD NA EMIGRACJI

W polityce rządu na emigracji kwestie mniejszościowe nie odgrywały istotniejszej roli. Wypracował on jedynie tezy w kwestii ukraińskiej oraz podejmował próby pomocy ludności żydowskiej, w tym mobilizacji opinii międzynarodowej przeciwko holocaustowi. 1942r. - deklaracja SN. SP i PPS - odrodzenie państwa polskiego jako organizmu demokratycznego, gwarantującego równość wobec prawa oraz poszanowanie praw mniejszości narodów słowiańskich, litewskiej i żydowskiej.

Kwestia ukraińska:

-    koncepcje federalizmu, prometeizmu, równouprawnienia;

-    endecja - negacja aspiracji narodowych Ukraińców, a nawet wysiedlenie ich z terenów Ukrainy Zachodniej.

Sprawa ukraińska była wtedy pochodną kwestii granic, stosunków między aliantami, relacji polsko-radzickich, układu sil w ugrupowaniach rządu emigracyjnego. Pod koniec wojny zwyciężyła koncepcja państwa demokratycznego, pełnego równouprawnienia.

•    PPR

Jeszcze przed zakończeniem działań wojennych nowe władze w Polsce zdecydowały się ostatecznie zlikwidować przyczyny konfliktów narodowości owy cli PPR opowiedziała się wtedy za etnicznymi granicami i wysiedleniem Niemców oraz wymianą ludności z ZSRR.