124549

-długości czasu działania

Wietrzenie - rozpad mechaniczny i rozkład chemiczny skał wskutek działania energii słonecznej, powietrza, wody i organizmów.

Zachodzi na powierzchni Ziemi i w jej powierzchniowej strefie zwanej strefą wietrzenia ( głębokość od kilku do kilkudziesięciu metrów)

Produktem wietrzenia są między innymi: zwietrzelina, rumowisko, glina zboczowa, arkoza ( w Polsce -arkoza kwaczalska)

Podstawowym czynnikiem:

-wietrzenia fizycznego są zmiany termiczne w skałach. Produktem wietrzenia - zwietrzelina (różnej wielkości okruchy skalne)

-wietrzenia chemicznego jest woda z rozpuszczonym w niej C02 i 02 oraz kwasy organiczne. Produktem wietrzenia są rozpuszczalne w wodzie związki chemiczne i koloidy ( po wytrąceniu tworzą chemiczne skały osadowe)

Erozja - mechaniczne niszczenie skał połączone z usuwaniem odspojonego materiału.

Głównym czynnikiem erozji jest energia kinetyczna, która dąży do rozluźnienia i odspojenia materiału skalnego.

Rozróżniamy: erozję rzeczną, morską, eoliczną, lodowcową.

Erozja powierzchniowa ( erozja gleby lub erozja zboczy) proces niszczenia ( zmywania, żłobienia, wywiewania) wierzchniej warstwy gleby wywołany siłą wiatru i płynącej wody.

‘działania - nadmierny wyrąb lasów, niszczenie szaty roślinnej, nieprawidłowa uprawa gruntów i dobór roślin uprawnych, odwadnianie bagien przyspieszają erozję gleb.

Erozja wietrzna i wodna

Erozja wietrzna polega na wywiewaniu odspojonych cząstek gruntu, a następnie ich przemieszczaniu, sortowaniu i osadzaniu. Zagrożenie ocenia się przy pomocy 3-stopniowej skali (rzeźba terenu, lesistość, rodzaj gleby). Najbardziej narażone na erozję wietrzną są piaski luźne drobnoziarniste i utwory murszowe

Erozja wodna - powierzchniowa i wąwozowa - rozmywy o głębokości ponad 2m.

W skali globalnej ok. 1,6 mld ha ziemi uprawnej ( czyli 13% ogółu kontynentów ) podlega degradacji erozyjnej w tym 1 mld ha erozji wodnej, a 0,6 mld ha erozji wietrznej W Europie ok. 17% powierzchni lądu jest dotknięta erozją, a z czego 92% erozją wodną.

W Polsce ok. 29% powierzchni jest potencjalnie zagrożonych erozją wodną.

Roczne straty gleb w wyniku erozji wodnej •76ton/km2 ( od 2,7 do 280 ton/km2)

Około 28% powierzchni kraju zagrożonych erozją wietrzną, o degradacji środowiska w Polsce informuje Mapa erozji wodnej potencjalnej.

Działalność niszcząca wiatru - erozja eoliczną

-Deflacja - czyli wywiewanie materiału powoduje obniżenie powierzchni terenu, odsłaniając nie zwietrzałą jeszcze litą skałę. W wyniku deflacji tworzą się:

•misy deflacyjne - tzw. góry Świadki ( ostańce, w postaci grzybów, maczug, stołów) rynny, niecki, wanny

•powstają bruzdy, graniaki - kamienie oszlifowane przez niesione przez wiatr cząstki Na obszarach suchych, deflacja powoduje tworzenie się pustyń:

•pustyń żwirowych - serir ( znana część Sahary, część pustyń w Australii)