Pełni on cztery podstawowe funkcje. jako:
l.Bank centralny w systemie gospodarki narodowej- Bank centralny realizuje w gospodarce narodowej szereg istotnych zadań związanych z obiegiem pieniężnym i zaopatrzeniem gospodarki w kredyt. Jest przede wszystkim odpowiedzialny za dopływ do gospodarki pieniądza gotówkowego i kreację przez banki komercyjne pieniądza kredytowego. Oprócz tego stwarza warunki do sprawnego przebiegu rozliczeń pieniężnych dokonywanych za pośrednictwem banków.
2.0bsłnga Skarbu Państwa- Rola NBP jako banku centralnego państwa polega na prowadzenie rachunków rządowych i przeprowadzenie w jego imieniu operacji finansowych w kraju i zagranicy, a także udzielaniu rządowi pożyczek na określonych warunkach. NBP ponosi także współodpowiedzialność za zarządzanie rezerwami dewizowymi państwa, kształtowanie polityki kursowej i dewizowej.
Bank centralny określa poziom kursu walutowego
3. Funkcja emisyjna- Funkcja emisyjna realizowana jest przez NBP w ramach wyłącznego prawa emitowania znaków pieniężnych Rzeczpospolitej Polskiej. Emimje także papiery wartościowe, które są prawnymi środkami płatniczymi.
4. Funkcja banku banków- Funkcja ta przejawia się w kilku płaszczyznach: bank centralny nadzoruje operacje banków komercyjnych, dokonywane zarówno w walucie krajowej, jak i walutach obcych. Udziela im pożyczek na rozszerzenie działalności kredytowej, a stopa ich oprocentowania wyznacza pośrednio stopy oprocentowania kredytów i depozytów w bankach komercyjnych. Ustala stopy rezerw obowiązkowych, regulując zgodnie z potrzebami gospodarki aktywność kredytową banków komercyjnych.