48426

zużyty lub utracony - przepadkowi może ulec jego wartość. Posługiwanie się w art. 412 k.c. niedookreślonym pojęciem nicgodziwości decyduje o uznaniu wymienionego przepisu za klauzulę generalną. W każdej sprawie na tle tego przepisu sąd    będzie musiał    ocaiic, czy świadczone miało    ..niegodziwy”    cel

• w aktualnym rozumieniu tego pojęcia.

Wśród klauzul generalnych prawa cywilnego istotną rolę odgrywają tzw. zasady współżycia społecznego, które należy    rozumieć jako zasady    uczciwego

i lojalnego    postępowania'.    Dla    zilustrowania zagadniaua    przyjrzyjmy    się

niektórym    przepisom kodeksu cywilnego, które    posługują    się tym pojęcian

Wszystkie one mają swoje prażródło w przepisie konstytucji, według kterego obywatel obowiązany jest przestrzegać przepisów konstytucji i ustaw, jak również „szanować zasad)- współżycia społecznego"

I tak. art. 5 k.c. stanowi, że „nic można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zanieclianic uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nic korzysta z ocłirouy".

Bardzo istotne znaczenie ma przepis art.    58    §    2 k.c.    według    ktorego

„nieważna jest czynność prawna sprzeczna    z zasadami współżycia    społecznego". Działanie tego przepisu powoduje    iuewa2ność czynności    prawnych,

a więc przede    wszystkim    umów.    nic tylko    wtedy,    gdy są    one    sprzeczne

z prawem, lecz także wówczas, gdy ich treść narusza owe generalne reguły postępowania, jakuni są zasad)' współżycia społecznego.

Przepis art. 94 k.c. zakazuje wprowadzania do umów i innych czynności prawnych warunków przeciwnych zasadom współżycia społecznego Jeżeli skutki czynności    prawnej    zostaną    uzależnione    od    ziszczenia    się    warunku

sprzecznego z tymi zasadami, czynność prawna jest nieważna⁴.

Zgodnie z art. 412 k.c. ulega przepadkowi na rzecz Skarbu Państwa to. co jedna ze stron umowy da drugiej w zamian za dokonanie czynu zabronionego przez ustawę lub w celu niegodziwym Jeżeli przedmiot świadczenia został już zużyty lub stracony, przepadkowi ulega jego w-artosć w pieniądzu

Istotne    znaczenie    praktyczne    ma przepis art.    440    k.c.    Zgodnie z tym

przepisali. w stosunkach między osobami fizycznymi sąd przysądzając odszkodowanie    może je ustalić na poziomic niższym niż wyrządzona szkoda (na

przykład 10 tys. zł. podczas gdy szkoda wyraża się kwotą 20 tys. zł), jeżeli ze względu    na stan    majątkowy poszkodowanego    lub    osoby odpowiedzialnej

wymagają tego    zasady współżycia    społecznego.    W    praktyce    norma    zawarta

w art. 440 k.c. jest podstawą obniżenia odszkodowania, gdy poszkodowany jest osobą doskonale sytuowaną, a sprawca lub inna osoba odpowiedzialna znajduje się w trudnej sytuacji materialnej albo gdy    zachodzi jedna z ty et

okoliczności.