48804

MYŚL PEDAGOGICZNA FRANCISZKA RABELAISEGO

•    Chociaż nie był prawdziwym pedagogiem, jego główne dzieło Gargannia i Pantagruel wywarło olbrzymi wpływ na kształtowanie się poglądów pedagogicznych Francji XVI wieku oraz przyczyniło się do obalenia panującej w jej życiu umysłowym scholastyki i zwycięstwa prądów humanistycznych. Gargantua i Pantagruel to jedna z najdoskonalszych satyr, jakie ma ówczesna iiteratra. Niepohamowana niczym swobodna myśl, zjadliwy dowcip, fantazja i wysoki poziom artystyczny sprawiły, że dzieło to zdobyło w krótkim czasie wielką liczbę czytelników

•    F. Rabelais - urodzony w południowej Francji; jako dziecko przeznaczony do stanu duchownego i oddany do klasztoru franciszkanów (zraził się dość szybko niskim poziomem umysłowym zakonu i jego zacofaniem). Dlatego po długich namysłach dopiero ok. 30 roku życia postanawia przyjąć święcenia duchowne. W tajemnicy przed władzami kościelnymi organizuje kółko smdiów łacińskich i greckich - jego działalność przerywa niespodziewana rewizja władz klasztornych w celi Rabelais'ego. Pragnąc umknąć przykrych skutków rewizji przenosi się do zakonu benedyktynów, gdzie rówiueż nie może się odnaleźć. Wobec tego zrzuca habit i zostaje świeckim księdzem; po pewnym czasie zmienia jednak sutannę na strój świecki i wędmje z miasta do miasta. W 1530 rozpoczyna studia medyczne w Montpellier. W dwa lata później rozpoczyna pracę w Lyonie jako lekarz i wydawca różnych dzieł medycznych z czasów starożytnych.

•    Główni bohaterowie dzieła: Gargantua, Pantagruel, Tęgospust czy Gargamela należą do świata niewiarygodnych olbrzymów. Rabelais wprowadził ich prawdopodobnie, aby nadać satyrze pozory żartu i tym łatwiej dać upust swoim krytycznym poglądom na temat stosunków kościelnych i naukowych, Sorbony i scholastyki, uczonych „Sorbonoosłów” tkwiących w formalizmie językowym i zacofanych mnichów usiłujących brak wiedzy pokrywać fanatyzmem religijnym i zabobonami.

•    Tubal Holofemes - pierwszy nauczyciel Gargantui; ten mistrz pedagogiki średniowiecznej uczył go abecadła na pamięć przez ponad 51at, gramatyki - 13, czytał mu dzieła „uczonych” przez 18 lat Rabelais podkreśla, że cała nauka scholastyczna polegała właściwie na błazeństwie i całkowitym zabijaniu wrodzonej inteligencji. Ten scholastyczny, karykaturalny system wychowania Gargantui zmienił całkowicie nauczyciel Panokrates, reprezentujący pedagogikę humanistyczną

•    Znacznie więcej uwagi niż do budzenia uczuć religijnych przywiązywał Rabelais do wychowania moralnego i wyrabiania cnót ułatwiających jednostce życie w społeczeństwie. Panokrates zalecał swojemu uczniowi, aby wobec każdego był usłużny i życzliwy, aby był wiemy obowiązkom przyjaźni, czcił swoich wychowawców, unikał nie od powie dni ego towarzystwa. Wpajał mu też szacunek dla każdego człowieka pracy oraz przekonanie, że tylko wysiłek osobisty i użyteczność zapewnia człowiekowi poważanie.

•    Mimo że Rabelais był szczerym zwolennikiem renesansowej kultury, nie ograniczał wykształcenia średniego tylko do literanrry klasycznej. Oprócz łaciny i greki zalecał uczyć języków chaldejskiego i hebrajskiego, przydatnych przy lekturze Biblii, oraz arabskiego. Ponadto kładł nacisk na przyswajanie uczniom szerokiej wiedzy historycznej, filozofii i prawa rzymskiego, których znajomość była użyteczna dla mieszczaństwa w jego walce z feudalizmem.

•    Z nacisku, jaki kładł na ćwiczenia fizyczne, wynika, że nie chciał ograniczać kultuiy humanistycznej tylko do studiów książkowych lecz za przykładem starożytnych Greków dążył do zachowania równowagi między rozwojem umysłu i ciała.

•    Ważne miejsce zajmowała wiedza przyrodnicza. Rabelais nie zadowalał się tylko językową kulturą humanizmu, lecz usiłował wprowadzić Gargantuę w mało znany wówczas świat przyrody. Do tego celu zmierzały między innymi zalecane przez niego rozmowy z ludźmi mającymi wielkie doświadczenie w różnorodnych problemach życia codziennego oraz w lekturze pisarzy starożytnych. W ich dziełach polecał szukać nie tylko doskonałego stylu, ale także konkretnych wiadomości o różnorodnych zjawiskach przyrodniczych. Zalecał również dokładne poznanie budowy ludzkiego ciała i działania poszczególnych jego organów.

•    Udział w pracacli rzemieślniczych miał na celu - oprócz przygotowania młodego chłopca do ewentualnej pracy zawodowej - także, a nawet przede wszystkim, pogłębienie jego wiedzy oraz prawidłowy rozwój fizyczny. Rabelais zalecał uprawianie jazdy konnej, ćwiczeń w posługiwaniu się kopią, toporem, mieczem i tarczą, wymagał, aby każdy młodzieniec brał udział w polowaniach, w grze w piłkę, zapasach, biegach, skokach, doradzał mu wiosłowanie, walkę wręcz i wszystkie inne ćwiczenia, które w jakikolwiek sposób mogą przyczynić się do wyrobienia mięśni i tężyzny ciała. W ten sposób chciał nadrobić wszystkie zaniedania średniowiecza w dziedzinie kultury fizycznej oraz zapewnić chłopcom harmonijny rozwój.

•    Aby uchronić młody umysł przed znużeniem dużą ilością zajęć intelektualnych zalecał bardzo gorąco wychowawcom, aby stosowali łatwe metody pracy, uprzyjemniające zdobywanie wiedzy. Rabelais, nie będąc pedagogiem, nie opracował szczegółowo metody uprzyjemniania i urozmaicania nauki. Sam jednak fakt rozumienia wielkiej roli tej metody w nauczaniu i przekonanie czytelników i jej wartości należy uważać za poważną jego zasługę.