85669 PICT6320

246 WPROWADZBNIB DO METODOLOGII BADAŃ PEDAGOGICZNYCH

nie jest prawdziwe. Przykładem takiego zadania może być zadanie następujące (por. H. G. Macintosh, R. B. Morrison, 1969, s. 34):

Gdybyś podjął się badań naukowych, to w jakiej kolejności przeprowadziłbyś je, uwzględniając następujące sposoby postępowania:

-    Sprawdzenie hipotezy

-    Formułowanie hipotezy

-    Wyciągnięcie wniosków końcowych

-    Analiza wyników badań

-    Określenie problemu.

U,    V, IV, I, HI

V,    II, I, IV, III

iv,    v, i, ni, n

i,    iń”

v,    i, n,;Sńi;

Zadanie jednostronnego wyboru polega na wyliczeniu całego szeregu słów, cyfr, maków itp. z prośbą o podkreślenie niektórych z nich zgodnie z przewidzianą instrukcją. Przykładem takiego zadania może być zadanie następujące:

Podkreśl z podanych niżej liczb te, które są drugą potęgą liczb parzystych:

9    64    18    36    49

4    144    25    100    81

Zadanie dwustronnego wyboru składa się z dwóch szeregów różnych wyrazów, faktów, zjawisk lub dat itp., a jego rozwiązanie polega na przyporządkowaniu tych wyrażeń (stwierdzeń) po prawej stronie tym po stronie lewej lub odwrotnie. Przyporządkowania dokonuje się np. na podstawie zachodzącego tam związku przyczynowego lub logicznego, następstwa czasowego, styczności przestrzennej czy użyteczności praktycznej, (por. J. Pieter, 1973, s. 112 i n.).

Zadanie alternatywne (prawdy i fałszu) stawia przed psotą, badaną wymóg jednoznacznego stwierdzenia tego, czy przytoczone zdania, dotyczące historii, języka polskiego, matematyki lub fizyki itp., są prawdziwe lub fałszywe. Zadanie to obejmuje zwykle więcej niż kilka lub kilkanaście zdań (por. J. Pieter, 1973, s. 120).

Konstruowanie testów osiągnięć szkolnych nie jest na pewno rzeczą łatwą. Chodzi bowiem o to, aby każde wchodzące w ich skład zadanie testowe było jednakowo rozumiane przez wszystkich badanych uczniów,

pozbawione elementu sugestywności, niezbyt trudne ani niezbyt łatwe¹⁴ i nie za długie. Ważne jest też, aby uwzględniało ono treści objęte programem nauczania i dotyczyło nie tylko zapamiętanych przez uczniów wiadomości, lecz także ich rozumienia, oraz umiejętności stosowania posiadanej wiedzy w sytuacjach typowych i problemowych (por. B. Niemierko, 1975b, śi 20-22; także: L. R. Aiken, 1994, s. 162 i n.).

4. Metoda socjometryczna

Godną plecenia metodą badań pedagogicznych, oprócz obserwacji, eksperymentów i testów osiągnięć szkolnych jest bezsprzecznie również metoda socjometryczna (por. M. Pilkiewicz, 1973a, 1973b). Metoda ta polega w najogólniejszym rozumieniu na podawaniu przez osoby badane na-j zwisk członków grupy, do której one przynależą, zgodnie z określonymi kryteriami wyboru. Kryteria te, przybierające formę pytań, dotyczą w szczególności żywionych przez osoby badane uczuć sympatii, przyjaźni, uznania lub antypatii, wrogości i uprzedzenia wobec członków swojej grupy, np. klasy szkolnej lub grupy wychowawczej.

Poznawcza wartość metody socjometrycznej

Posługiwanie się metodą socjometryczną pomagA zwłaszcza,w ustaleniu panujących w danej grupie stosunków społecznych (międzyludzkich), rozumianych jako „unormowane określonymi rolami i wzorami społecznymi wzajemne postawy osobników wytworzone w wyniku świadomego, bezpośredniego, trwalszego oddziaływania na siebie" (Z. Zaborowski, 1964, s. 13). Dzięki temu pozwala ona zorientować się w postawach czy nastawieniach jednych członków grupy wobec drugich, a w szczególności wobec tych, których darzy się największym zaufaniem i szacunkiem lub też zdecydowanie odmawia się okazywania im tego przywiązania czy zwykłych odruchów koleżeństwa.

Nade wszystko zaś metoda socjometryczna pozwala na zidentyfikowanie osób cieszących się wyjątkową popularnością w grupie, czyli peł-

¹⁴ Niezbyt trudny i niezbyt łatwy stopień trudności rozwiązywania - zwłaszcza zadań wielokrotnego wyboru - wymaga rozważnego doboru tzw. dystraktorów, czyli błędnych odpowiedzi (wyborów). Mają być one jednoznacznym zaprzeczeniem odpowiedzi poprawnej, ale treściowo w stosunku do niej „równoległe", tj. nie odbiegające zbyt daleko od prawdziwego rozwiązania (H. G. Mancitosh, R. B. Morrison, 1963, s. 46).