49096

ostatniej chwili zaproszenie na przyjęcie? Kiedy nie powinno się odłączać aparatury podtrzymującej życie osoby, która bez tej pomocy zmarłaby? Te problemy moralne przedstawia badacz empatii,

Martin Hoffman, który twierdzi, że „korzenie moralności tkwią w empatii, ponieważ tym, co popycha nas do pomagania innym ludziom, jest „empatyzowanie” z potencjalnymi ofiarami - osobami pogrążonymi w bólu, którym coś odebrano, którzy coś stracili albo którym zagraża niebezpieczeństwo. Hoffman stawia hipotezę, że zdolność empatii skłania nas do przestrzegania pewnych zasad moralnych..

Wg niektórych specjalistów, pierwszym zwiastunem empatii jest przygnębienie doznawane przez dzieci, niemal od dnia swoich narodzin, kiedy słyszą, jak płacze inne dziecko. Hoffman dostrzega naturalny rozwój empatii od wczesnego dzieciństwa po okres dorastania. Jednoroczne dziecko naśladuje zmartwienie innych osób, prawdopodobnie po to, aby lepiej pojąć, co one czują. Jeśli na przykład inne dziecko skaleczy sobie palec, jednolatek może włożyć do buzi swój własny palec, aby sprawdzić, czy jego również boli. „Poznawcze odczuwanie innych**, czyli sposób, w jaki wytwarzamy obraz innych w naszym umyśle, zwłaszcza jeśli chodzi o relację „ja - inni", u dziecka jednorocznego jest fragmentaryczne lub w ogóle niedoświadczane. Przez większość pierwszego roku niemowlęta nie mają świadomości o niezmienności osoby, czyli zrozumienia, że inni istnieją jak odrębne jednostki psychiczne.

Po ukończeniu roku, kiedy zaczynają zdawać sobie sprawę, że są inne od pozostałych osób, dzieci zaczynają aktywnie próbować uspokajać płaczących, dając im na przykład swoje pluszowe misie. Już w wieku dwóch lat zaczynają uświadamiać sobie, że uczucia innych osób różnią się od ich własnych, a zatem stają się bardziej wrażliwe na sygnały ujawniające to, co czują inni.

W późnym dzieciństwie, kiedy jesteśmy zdolni dostrzec niedolę nie tylko w sytuacjach, z którymi stykamy się bezpośrednio, i zrozumieć, że czyjaś sytuacja albo warunki, w jakicli żyje, mogą być stałym źródłem niedoli, empatia osiąga najwyższy poziom. W tym okresie dzieci mogą litować się nad losem całych grup ludzi, takich jak biedacy, uciemiężeni czy wyrzuceni poza nawias życia społecznego. Zrozumienie to może umocnić w okresie dojrzewania przekonanie moralne, które koncentruje się na chęci ulżenia takim osobom w niedoli czy na chęci walki ze spotykającą ich

WIEK (W LATACH)	NAJBARDZIEJ PRAWDOPODOBNE SPOSOBY POBUDZENIA	POZNAWCZE ODCZUWANIE INNYCH	REAKCJA EMPATYCZNA
0-1	Pierwotna reakcja cyrkularna; Naśladowanie mototyczne Warunkowanie klasyczne Skojarzenia bezpośrednia	Fuzja „ja - inny"; brak wyraźnego rozróżnienia „ja - inny”	Ogólne cierpienie empatyczne; dzielenie negatywnego afektu; niejasne pojęcie o tym, czy cierpienie jest własne, czy cudze.
1-2	Naśladowanie motoryczne; Warunkowanie klasyczne; Skojarzenia bezpośrednie;	Osiągnięcie poczucia niezmienności osoby; wewnętrzne reprezentacje samego siebie i innych.	Cierpienie współodczuwane możliwe dzięki wyraźnemu rozróżnieniu „ja - inny”; próby udzielania pomocy, są często nieodpowiednie ze względu na brak umiejętności przyjmowania ról.
3-10	Naśladowanie motoiyczne, warunkowanie klasyczne, skojarzenia bezpośrednie.	Rozwija się coraz bardziej złożona umiejętność	Zwiększona umiejętność przyjmowania ról prowadzi do bardziej