124641

pieniężnych jak i termin ich wprowadzenia do obiegu a także wzory i wartość nominalną banknotów oraz masę, stop i próbę monet ustala w drodze zarządzenia Prezes banku centralnego. Znaki pieniężne emitowane w ramach tej funkcji są prawnym środkiem płatniczym i zarazem ostatecznym środkiem zapłaty.

W latach osiemdziesiątych obrót gotówkowy wzrósł dziesięciokrotnie. Jednak na przestrzeni ostatnich lat znaczenie pieniądza gotówkowego zostało znacznie ograniczone. I tak w latach dziewięćdziesiątych zaobserwować można spadek obiegu pieniądza gotówkowego na rzecz pieniądza bezgotówkowego, który zyskuje coraz większe grono zwolenników. Ilość pieniądza gotówkowego jest jednym z czynników określających możliwość kreacji kredytów (pieniądz bezgotówkowy).

Bank centralny dzięki emisji pieniądza jest zawsze wypłacalny i złożone w nim wkłady są całkowicie pewne. Nawet, jeżeli poniósłby straty i tak będzie w stanie zaspokoić roszczenia ich posiadaczy.

Jako bank banków bank centralny refinansuje inne banki oraz prowadzi ich rachunki, na których gromadzony jest pieniądz rezerwowy. Na rachunkach tych banki komercyjne utrzymują swoje rezerwy pieniężne. Bank centralny uczestniczy również w rozliczeniach dokonywanych pomiędzy tymi bankami będąc współorganizatorem rynku finansowego i rynku międzybankowego. Bank centralny jest bankiem rezerwowym dla banków operacyjnych (komercyjnych).

Tworzy on dwa rodzaje pieniądza:

1)    banknot jako centralny pieniądz gotówkowy;

2)    pieniądz żyrowy — centralny pieniądz rezerwowy,

Bank banków spełnia następujące funkcje:

■    reguluje cyrkulację emitowanego pieniądza (gotówkowego i żyrowego);

■    reguluje wielkość pieniądza bankowego tworzonego przez banki komercyjne;

■    reguluje płynność całego systemu bankowego;

■    kształtuje potencjał kredytowy banków komercyjnych poprzez odpowiednie instrumenty pieniężne.