BILANS WARTOŚĆ POZNAWCZA I ANALITYCZNA (23)

40

AAtywa trwałe

cie ich wprowadzenia do ksiąg rachunkowych rzeczywiście poniesione koszty prac wykonanych siłami obcymi łub własnymi, po pomniejszeniu o ewentualne odzyski.

W przypadku wartości firmy ustalenie jej wartości początkowej jest równoznaczne z kwotą nadwyżki ceny nabycia określonej jednostki lub zorganizowanej jej części nad wartością godziwą zakupionych aktywów netto.

Wartością początkową praw majątkowych jest ich cena nabycia powiększona o ewentualne opłaty notarialne, skarbowe itp., a w przypadku programów komputerowych ich cena nabycia może być powiększona o ewentualne koszty wdrożenia (przystosowanie do wymogów firmy, szkolenia pracowników itp.).

Wartością początkową praw majątkowych otrzymanych nieodpłatnie jest ich wartość rynkowa¹.

Wartością początkową franszyzy jest wartość (cena nabycia) określona w umowie. a w przypadku koncesji - wartością początkową jest cena jej nabycia.

Księgowe ujęcie wartości początkowej poszczególnych rodzajów wartości niematerialnych i prawnych jest następujące:

a)    w przypadku praw majątkowych, w tym i programów komputerowych na podstawie faktur:

Wn konto 020 - Wartości niematerialne i prawne Ma konto 249 - Pozostałe rozrachunki.

b)    w przypadku udokumentowanego fakturą nabycia zgodnie z umową franszyzy:

Wn konto 020 - Wartości niematerialne i prawne Ma konto 249 - Pozostałe rozrachunki.

c)    w przypadku nabycia koncesji, przy jednorazowej opłacie:

Wn konto 020 - Wartości niematerialne i prawne Ma konto 249 - Pozostałe rozrachunki.

Uwaga:

Nabycie koncesji nie musi być powiązane z jednorazową opłatą w całości. Opłata ta — poza zapłatą zaliczkową (wstępną) — może być rozłożona na raty. W takim przypadku pełna kwota opłaty za koncesję powinna być wykazana jako zobowiązanie, co ma swoje odzwierciedlenie w następującym zapisie²:

Wn konto 020 - Wartości niematerialne i prawne Ma konto 249 - Pozostałe rozrachunki.

d)    w przypadku wartości firmy, wyrażonej nadwyżką ceny nabycia nad wartością godziwą aktywów netto:

Wn konto 020 - Wartości niematerialne i prawne Ma konto 249 - Pozostałe rozrachunki.

e)    w przypadku poniesionych kosztów prac rozwojowych - gromadzonych na koncie 640 Rozliczenia międzyokresowe kosztów - w momencie zakończenia tych prac pozytywnym rezultatem:

Wn konto 020 - Wartości niematerialne i prawne Ma konto 640 - Rozliczenia międzyokresowe kosztów,

f)    w przypadku otrzymania praw majątkowych wniesionych w formie wkładu niepieniężnego na poczet objęcia akcji lub udziałów:

Wn konto 020 - Wartości niematerialne i prawne Ma konto 801 - Kapitał zakładowy.

Zmniejszenie wartości określonego składnika wartości niematerialnych i prawnych może mieć miejsce w wyniku:

•    odpisów z tytułu umorzenia (amortyzacji) oraz z tytułu utraty wartości,

•    sprzedaży lub likwidacji.

Zużycie wartości niematerialnych i prawnych może mieć charakter planowy lub nieplanowy.

Planowych odpisów umorzeniowych dokonuje się na podstawie ustalonych przez kierownika przedsiębiorstwa okresów używania. Przy ich ustaleniu kierownik bierze pod uwagę następujące czynniki:

•    zużycie fizyczne,

| ograniczenia prawne i inne,

•    postęp techniczno-ekonomiczny¹⁵.

Obowiązujące przepisy w odniesieniu do rachunkowości - dając kierownikowi prawo do ustalania okresów używania - stanowią jedynie, że okres dokonywania odpisów od kosztów zakończonych prac rozwojowych oraz od wartości firmy nie może przekraczać 5 lat¹⁶. W uzasadnionych przypadkach kierownik przedsiębiorstwa może ten okres - w odniesieniu do wartości firmy _ wydłużyć do 20 lat. Uzasadnienie dla wydłużenia okresu odpisów umorzenia powinno być zamieszczone w sprawozdaniu „Dodatkowe objaśnienia i informacje”.

Okres amortyzacji poszczególnych tytułów wartości niematerialnych i prawnych powinien być corocznie weryfikowany, powodując odpowiednią korektę odpisów umorzeniowych w latach następnych. ²

1

| Ten warunek ma szczególne zastosowanie przy ustalaniu okresów używania programów kom puterowych.

2

Patrz art. 33 ust. 3 oraz art. 44b ust. 10 UoR.