BILANS WARTOŚĆ POZNAWCZA I ANALITYCZNA (39)

Aktywa trwałe

umarzane i amortyzowane przez okres wynikający z umowy (z wyjątkiem oczywi-scie środków trwałych o krótszym okresie amortyzacji niż okres umowy).

W przypadku ulepszenia środka trwałego wzór na ustalenie stawki amortyzacyjnej przybiera następującą postać:

H'.x 100

pi_

^WP1*°4

gdzie:

W_p) - nieumorzona część wartości początkowej środka na dzień oddania ulepszonego środka trwałego do używania

W , - wartość początkowa środka trwałego powiększona o koszt jego ulepszenia.

Przykład

Wartość początkowa zakupionego używanego środka trwałego wynosi 40 000 zł, a jego dotychczasowe umorzenie wynosi 24 000 zł. Przewidywany okres dalszego używania wynosi 5 lat. W związku z tym:

(40 000 - 24 000) x 100

a) stawka procentowa roczna odpisu wyniesie -40 000 x 5-* ^8%

b) kwota odpisu rocznego wyniesie

40 000 x 8% 100

= 3200 zł

Ostatnia z wymienionych metod, tzn. metoda jednorazowego odpisu, umożliwia odniesienie w ciężar kosztów działalności operacyjnej całkowitych wydatków poniesionych w związku z nabyciem (wytworzeniem) określo-

Metoda _nego środka trwałego. Takie rozwiązanie ewidencyjne dopuszczają ilorazowego ° ⁰ . ... . .. , ...

odpisu przepisy ustawy o rachunkowości stanowiące, że dla środków trwałych o niskiej jednostkowej wartości początkowej można ustalał odpisy amortyzacyjne (umorzeniowe) w sposób uproszczony, przez dokonywanie zbiorczych odpisów dla grup środków zbliżonych rodzajem i przeznaczeniem lub jednorazowo odpisując wartość tego rodzaju środków trwałych.

Za wyznacznik określający zakres stosowania metody jednorazowego odpisu przyjmuje się więc indywidualną wartość początkową przyjętego do używani* środka trwałego, nieokreśłając przy tym kwoty tej wartości. Upoważnia się tym samym przedsiębiorstwo do określenia tej kwoty w ramach ustalonej własnej polityki (zasad) rachunkowości i jej podanie w zakładowym planie kont (ZPK). A zatem,

środki trwałe o niskiej wartości początkowej przyjęte do używania mogą być amortyzowane w sposób uproszczony, charakteryzujący się tym, że można dokonać:

• jednorazowego odpisu wartości początkowej takich środków w momencie przyjęcia ich do używania,

• odpisów od całej grupy składników środków trwałych zbliżonych rodzajem i przeznaczeniem; umarza się więc nie poszczególne składniki, lecz zbiorczo całą grupę (np. zastawę stołową, meble, środki trwałe do produkcji niepowtarzalnej).

Oba te rozwiązania mogą być stosowane w odniesieniu do tej samej grupy środków, na przykład:

• pierwsze wyposażenie przedsiębiorstwa w meble odpisuje się zbiorczo przez określoną liczbę miesięcy (np. 36 miesięcy) za pośrednictwem konta Rozliczenia międzyokresowe kosztów - długoterminowe,

• nowe zakupy mebli, stanowiących uzupełnienie stanu wyposażenia, odpisuje się jednorazowo w ciężar kosztów działalności operacyjnej.

Trzeba w tym miejscu podkreślić, że w odniesieniu do przedmiotowego zakresu amortyzowania, ustalania stawek odpisów amortyzacyjnych i traktowania kwot odpisów jako kosztów uzyskania przychodów oraz stosowania metod amortyzacji występuje dość znaczne zróżnicowanie między przepisami dotyczącymi rachunkowości i podatku dochodowego od osób prawnych.

Rozbieżności odnoszące się do przedmiotowego zakresu rachunkowości można scharakteryzować następująco:

a) zgodnie z przepisami dotyczącymi rachunkowości nie amortyzuje się jedynie gruntów, z wyjątkiem gruntów służących wydobyciu kopalin metodą odkrywkową, ponieważ podlegają one amortyzacji w procesie wydobywczym (eksploatacyjnym)^⁸,

b) zakres wyłączeń od amortyzacji jest w przepisach podatkowych znacznie szerszy, gdyż m.in. nie podlegają amortyzacji⁴⁹:

• grunty i prawo wieczystego użytkowania gruntów,

• dzieła sztuki i eksponaty muzealne,

• środki trwałe, nie używane na skutek zaprzestania działalności, w której były dotychczas wykorzystywane (począwszy od następnego miesiąca po zaprzestaniu działalności).

Różnice między omawianymi przepisami mogą także występować w przypadku ustalania rocznych stawek amortyzacyjnych za okres ekonomicznej użyteczności środka trwałego oraz - momentu ustalania jego amortyzowania.

⁴⁸ Również budynki i lokale zaliczane do spółdzielczych zasobów mieszkaniowych łub służące działalności społeczno-wychowawczej prowadzone przez spółdzielnie mieszkaniowe umarza się tylko w ciężar funduszów własnych spółdzielni finansujących zasoby mieszkaniowe.

⁴⁹ Jest to jednoznaczne z traktowaniem odpisów amortyzacyjnych od tych grup rodzajowych środków trwałych z kosztami niestanowiącymi kosztów uzyskania przychodów.