BILANS WARTOŚĆ POZNAWCZA I ANALITYCZNA (40)

Aktywa trwale

Różnice odnoszące się do ustalania rocznych stawek amortyzacyjnych są sp_Q. wodowane tym. że okresy używania środków trwałych, rzutujące na wysokość ich stawki procentowego odpisu amortyzacyjnego są określane w:

Różnice między ustawą o rachunkowości a przepisami podatkowymi

• przepisach podatkowych przy przyjęciu normatywnych (standardowych) okresów używania dla danego rodzaju składników środków trwałych; wykaz tych stawek w dostosowaniu do KST (Klasy. Akacji Środków Trwałych) stanowi załącznik nr 1 do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych,

• przepisach odnoszących się do rachunkowości podstawą ustalania stawek są przyjęte przez kierownika przedsiębiorstwa indy. widualnie przyporządkowane każdemu obiektowi zakładane okresy jego ekonomicznej użyteczności.

Przepisy podatkowe nie dopuszczają możliwości wyboru rozpoczęcia dokonywania odpisów amortyzacyjnych jednoznacznie określając, iż odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym środek trwały wprowadzono do ewidencji.

W obu rodzajach przepisów jest zachowana możliwość wyboru odpowiedniej metody amortyzacji.

W przypadku stosowania metody liniowej przepisy podatkowe wyraźnie stanowią, że za koszty uzyskania przychodów uznaje się tylko te kwoty odpisów amortyzacyjnych, które zostały ustalone przy wykorzystaniu stawek określonych we wspomnianym już wyżej „wykazie rocznych stawek amortyzacyjnych”. Jednocześnie określa się, że stawki te mogą być podwyższone:

1) dla budynków i obiektów inżynierii lądowej i wodnych używanych w warunkach:

a) pogorszonych¹, przy zastosowaniu współczynników nie wyższych niż 1,2,

b) złych², przy zastosowaniu współczynników nie wyższych niż 1,4,

2) dla maszyn urządzeń i środków transportu z wyjątkiem morskiego taboru pływającego, używanych bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych albo wymagających szczególnej sprawności technicznej³ — przy zastosowaniu w tym okresie współczynników nie wyższych niż 1, 4,

3) dla maszyn i urządzeń zaliczonych do grupy 4-6 i 8 KŚT, poddanych szybkiemu postępowi technicznemu^{2 3 4 5 6} - przy zastosowaniu współczynników nie wyższych niż 2,0.

W przypadku stosowania liniowej metody amortyzacji trzeba ponadto uwzględnić możliwość dokonania w pierwszym roku podatkowym odpisu⁵⁴:

• w wysokości 30% wartości początkowej fabrycznie nowych środków trwałych zaliczonych do grupy 3-6 KŚT w roku (niezależnie od liczby miesięcy), w którym wprowadzono je do ewidencji⁶,

• przy zastosowaniu stawki, zamieszczonej w „Wykazie rocznych stawek amortyzacyjnych, podwyższonej o współczynnik nie wyższy niż 3,0 i utrzymaniu w tym przypadku zasady, że roczną kwotę amortyzacji ustala się w proporcji do liczby pełnych miesięcy pozostałych do końca roku, licząc od momentu wprowadzenia środka do ewidencji.

Niezależnie od podwyższenia stawek przepisy podatkowe stanowią o możliwości obniżenia stawek podanych w „Wykazie rocznych stawek amortyzacyjnych”. Obniżenia tego można dokonać w dowolnej wysokości począwszy od miesiąca, w którym środek trwały został wprowadzony do ewidencji albo od pierwszego miesiąca następnego roku obrotowego.

Przepisy podatkowe dopuszczają stosowania degresywnej metody amortyzacji tylko w odniesieniu do środków trwałych zaliczanych do grupy 3-6 i 8 KŚT oraz środków trwałych transportu (grupa 7 KŚT), z wyjątkiem samochodów osobowych. Jednocześnie określają one, że przy tej metodzie stosuje się stawki określone w „Wykazie rocznych stawek podatkowych”:

a) w pierwszym roku⁵⁴ - podwyższone o współczynnik 2,0, a w przedsiębiorstwach położonych na terenie gminy o szczególnym zagrożeniu wysokim bezrobociem strukturalnym lub zagrożonej recesją i degradacją społeczną - przy zastosowaniu współczynnika nie wyższego niż 3,0.

b) w następnych latach odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od wartości księgowej netto, aż do zrównania się kwoty amortyzacji ustalonej metodą degresywną z metodą liniową.

pogorszone warunki używania budynków i obiektów inżynierii lądowej i wodnej uwita się ich używanie pod ciągłym działaniem wody, praw wodnych, znacznych drgań, nagłych zmiai temperatury oraz innych czynników powodujących przyspieszenie zużycia obiektu.

Za złe warunki uważa się używania tych środków trwałych pod wpływem niszczących środków chemicznych, a zwłaszcza gdy służą one produkcji, wytwarzaniu lub przechowywaniu żrących środków chemicznych; dotyczy to również przypadków silnego działania na obiekty niszczących środków chemicznych rozproszonych w atmosferze, wodzie lub wydzielających się w postaci oparów. których źródłem są inne obiekty znajdujące się w pobliżu.

*^>raez maszyny, urządzenia i środki transportu wymagające szczególnej sprawności technks-nej rozumie się te obiekty, które są używane w pracy na trzy zmiany, mimo że nie działają ze swej istoty w ruchu ciągłym, używane w warunkach terenowych, leśnych, pod ziemią lub innych wsk»-zaijąpycłi na bardziej intensywne zużycie.

Przez te składniki środków trwałych, poddanych szybkiemu postępowi technicznemu, rozu

mie się maszyny, urządzenia i aparaturę, w których są zastosowane układy mikroprocesowe lub sys

temy komputerowe, spełniające założone funkcje dzięki wykorzystaniu w nich najnowszych zdobyczy techniki, a także pozostałą aparaturę naukowo-badawczą i doświadczalno-produkcyjną.

Możliwość ta może mieć zastosowanie bez względu na to, czy w następnych latach przewiduje się stosowanie metod liniowej, czy degresywnej. W obu przypadkach podstawą obliczeń w drugim roku używania środka jest wartość początkowa „historyczna", tzn. bez pomniejszenia o dokonany odpis amortyzacyjny w pierwszym roku używania środka.

Jest tzw. premia amortyzacyjna. Wybór tej preferencyjnej metody amortyzacji jest uprawnieniem przedsiębiorstwa (podatnika), a nie nakazem.

⁵⁴ Według nowych przepisów kwota odpisu amortyzacyjnego może wynieść w pierwszym roku 30% wartości początkowej środka trwałego, a w następnym roku - według zasad określonych przy metodzie degresywnej, tj. według stawki podatkowej podwyższonej o współczynnik.