BILANS WARTOŚĆ POZNAWCZA I ANALITYCZNA (32)

Aktywa trwałe

że:

Należy przy tym podkreślić,

zbiór indywidualnych obiektów inwentarzowych jest podstawowym zbiorem środków trwałych

Konto analityczne środka trwałego powinno więc zawierać wszelkie dane dotyczące obiektu inwentarzowego: podstawę przyjęcia obiektu do używania (fakturę) oraz datę przyjęcia wraz z podaniem dowodu wewnętrznego (OT), stawkę i kwotę rocznego umorzenia, opis techniczny obiektu, miejsce użytkowania itp. Konta te tworzą kartotekę, ułożoną zazwyczaj w przekroju komórek organizacyjnych, a w ich ramach w przekroju grup rodzajowych (rodzajów) tych środków. Chodzi bowiem o powiązanie głównych użytkowników z rodzajami środków trwałych i odpowiedzialnością za ich używanie.

umorzeń

amortyzacji

Uzupełnieniem tej ewidencji jest prowadzenie w przedsiębiorstwie tabel umorzeń i amortyzacji. Zakłada się je na początek każdego roku ob-Tabele _{rotowcgo na} podstawie danych z kart środków trwałych i prowadzi się I je zazwyczaj w przekroju poszczególnych grup rodzajowych środków i trwałych lub w przekroju głównych użytkowników (a w ich ramach 3 - w przekroju gnip rodzajowych środków). Tabele umorzeń i amortyzacji powinny zawierać następujące dane:

• określenie obiektu inwentarzowego (numer inwentarzowy i nazwa) wraz J z podaniem jego wartości początkowej i jego dotychczasowego umorzenia,

• podanie stopy procentowej umorzenia (lub sposobu umorzenia) oraz rocznej kwoty umorzenia (amortyzacji),

«określenie kwoty miesięcznego odpisu (za dany miesiąc i narastająco za wszystkie miesiące roku obrotowego),

• podsumowanie wartości początkowej, umorzenia (amortyzacji) i wartości końcowej przekroju wszystkich obiektów zamieszczonych w tabeli.

Z poszczególnych tabel sporządza się sumaryczne zestawienie, spełniające funkcje planu odpisów amortyzacyjnych.

Inną formą ewidencji analitycznej, mającą też charakter obligatoryjny, jest księga inwentarzowa. Można ją prowadzić łącznie dla wszystkich środków trwałych, bez względu na ich klasyfikację rodzajową, bądź z podziałem na grupy rodzajowe lub według głównych użytkowników - pod warunkiem, że nie powtórzy się ten sam numer inwentarzowy. Zapisów w księdze inwentarzowej dokonuje się w porządku chronologicznym³*, z jednoczesnym nadaniem środkowi trwałemu odpowiedniego numeru inwentarzowego. Numery te są nadawane obiektom inwentarzowym na cały okres ich użytkowania. Po wykreśleniu środka z ewiden-

¹⁴ Stwierdzenie to odnosi się do przychodów środków trwałych. Natomiast rozchody są odnotowane w rubryce „uwaga" z jednoczesną anulacją numeru inwentarzowego.

cji numer inwentarzowy nie może być nadany ponownie innemu obiektowi. Księga inwentarza zawiera takie elementy, jak:

• numer inwentarzowy,

• nazwę obiektu,

• wartość początkową obiektu i jej zmiany,

• datę nabycia,

• oznaczenie, numer i datę dowodów, na podstawie których wprowadzono do

ksiąg lub wy księgowano obiekt,

• inne informacje (uwagi).

Księgi inwentarzowe prowadzi się poza rachunkowością, ale trzeba je uzgadniać okresowo oraz obligatoryjnie na koniec roku obrotowego z ewidencją syntetyczną i analityczną.

Każde przedsiębiorstwo może wykorzystywać środki trwałe będące własnością innej jednostki. Są to więc, z punktu widzenia kryterium własności, obce środki trwałe. Ponieważ każdy środek trwały, używany w danej jednostce, musi być ujęty na kontach księgi głównej i ksiąg pomocniczych, to dla środków trwałych obcych zastosowano w systemie rachunkowości konta pozabilansowe. Ewidencję na kontach pozabilansowych prowadzi się, stosując zapis pojedynczy, zarówno na kontach zbiorczych, jak i szczegółowych tego rodzaju ewidencji.

Do podstawowych kont pozabilansowych w odniesieniu do obcych środków trwałych zalicza się³⁵:

Ewidencja

pozabilansowa

środków

trwałych

obcych

• konto Środki trwale dzierżawione (np. o symbolu 092), służące do ewidencji obcych środków trwałych używanych na podstawie umowy najmu lub dzierżawy albo innych umów o pokrewnym charakterze (np. leasingu operacyjnego), jeżeli zgodnie z odrębnymi przepisami obiekty te są zaliczane do składników aktywów ich właściciela (wynajmującego, wydzierżawiającego, leasingodawcy) i przez niego umarzane i amortyzowane,

• konto Inne obce środki trwale (np. o symbolu 093) służące do ewidencji środków trwałych obcych w ich wartości początkowej, będącej w posiadaniu przedsiębiorstwa na innych zasadach niż umowa dzierżawy, najmu, czy leasingu operacyjnego, a mianowicie w przypadku pożyczenia, przechowywania lub otrzymania od Skarbu Państwa bądź gminy w nieodpłatne używanie.

Ewidencja analityczna do tych kont powinna umożliwiać ustalenie nie tylko wartości środka trwałego, ale także wskazanie jego właściciela, terminu zwrotu, warunków opłat za używanie itp.

³⁵ Por. I. Iskra, M. Witkowska, T. Żyznowski, Wzorcowy plan koni, Finans-Servis, Warszaw 2002 r„ s. 59.