49286

2

odcinku pomiędzy 30 a 60 km, gdzie znajdują się największe ilości ozonu zatrzymującego krótkie fale oraz ponowne obniżanie się temperatuiy do 70-80°C poniżej zera, w warstwie pomiędzy 60 a 85 km, gdzie znacznie zmniejsza się zawartość ozonu.

Jonosferę charakteryzuje intensywna dysocjacja molekuł tlenu i azotu, znaczne przewodnictwo elektryczne i niezwykle intensywna jonizacja. Poza tym w tej warstwie temperatura jest nierównomierna, a w niektórych odcinkach podnosi się do wysokości 600-700°C powyżej zera ( około 200 km).

W strefie rozsiania powietrza prawie nie ma. Pojedyncze cząstki jego przekraczając granice przyciągania Ziemi, rozpryskują się w przestrzeni kosmicznej, ginąc na zawsze dla atmosfery.

Omawiając clrarakterystykę szczegółową troposfeiy musimy sobie zdać sprawę z jej właściwości chemicznych i fizycznych, a ponadto z kompleksowego działania czynników atmosferycznych na organizm człowieka.

Pod względem chemicznym powietrze stanowi mieszaninę zwykłą gazów o różnym stosunku procentowym. W skład tej mieszaniny wchodzą: Azot (N₂)

78,08%, tlen ( 0₂) 20,95%, szlachetne gazy, jak hel, neon, krypton, ksenon, argon itp. 0,96% oraz bezwodnik kwasu węglowego, czyli dwutlenek węgla (C0₂) 0,03%. Ponadto w troposferze jako stały element, ale o bardzo nierównym odsetku, znajdujemy wodę w stanie gazowym, czyli parę w ilości zmiennej, przeciętnie jednak około 0,47%.

W otoczeniu człowieka na skutek jego działalności, powietrze może zawierać również inne gazy, nie zawsze korzystne lub obojętne dla organizmu. Należą do nich amoniak, siarkowodór, tlenek węgla, dwutlenek siarki oraz inne rzadsze jak para rtęci, chlor, para benzyny itp.

Jakość powietrza jest związana przede wszystkim z jego podstawowymi cechami fizycznymi, chociażby takimi jak wilgotność i temperatura czy stopień zanieczyszczenia. Stopień ten zależy natomiast od rodzajów i ilości substancji wyrzucanych do powietrza i uznanych za zanieczyszczenia.

Najłatwiej przenikają do organizmu zanieczyszczenia gazowe. Wpływają one zakłócająco na działalność szeregu podstawowych układów fizjologicznych człowieka, takich jak oddechowy, krwionośny, limfatyczny, nerwowy i pokarmowy.

Powietrze należy do zasobów odnawialnych przyrody i w warunkach normalnych zachodzą w biosferze procesy utrzymujące jego stały skład.

Procesy te są jednak obecnie utrudnione z powodu dużego zużycia powietrza przez przemysł i wzrastającą populację ludzką, przez jego zanieczyszczenie, a także w wyniku masowego niszczenia lasów, które są podstawowym producentem tlenu i czynnikiem stabilizującym jego stały skład gazowy a także klimat.

II Gazy odgrywające najważniejszą rolę dla człowieka.

1. Tlen ( 0₂ ) jest gazem bezbarwnym, bezwonnym i bez smaku. Został odkryty przez Priestleya w roku 1771. Rola jego w przyrodzie jest niezwykle ważna. Wszystkie procesy przemiany materii odbywają się przy udziale tlenu. Tlen jest niezbędną substancją w procesach spalania; rozpuszcza się on w bardzo dużych ilościach w wodzie przyczyniając się do utleniania substancji organicznych czyli do ich mineralizacji.

Olbrzymie zużycie tlenu uzupełniane jest stale, przede wszystkim przez zielone rośliny pod wpływem promieniowania słonecznego. Łatwa dyfuzja denu oraz stały ruch powietrza na całej kuli ziemskiej niezwykle szybko wyrównują zawartość denu w miejscach jego większego zużycia. Brak wyrównania ilości denu przy obniżeniu jego zawartości w powietrzu przez zużycie, może nastąpić tylko w przestrzeniach całkowicie zamkniętych: np. w