tucznych (gdzie znajdują się jej znaczne zasoby). Dużo histaminy znajduje się także w leukocytach zasadochłonnych (bazofilach) i kwasochłonnych (eozynofilach). Histamina rozszerza naczynia (a więc obniża ciśnienie tętnicze) i zwiększa ich przepuszczalność (poprzez receptory H,) oraz kurczy oskrzela (poprzez receptory H2). Jest ważnym mediatorem odczynu zapalnego (zwłaszcza w jego wczesnym okresie). Ma znaczenie w mechanizmie odruchu aksonowego (patrz niżej) oraz w odczynach zapalnych wywołanych reakcją nadwrażliwości.
Komórki tuczne oraz płytki krwi zawierają duże ilości serotoniny (5-hy-droksytryptaminy). Serotonina powoduje rozszerzenie lub zwężenie naczyń mikrokrążenia, zależnie od gatunku zwierzęcia, aktualnego stanu naczyń i dawki. Uwalnia się w początkowym okresie zapalenia opłucnej, wywołanego olejkiem terpentynowym u szczura. Jest mediatorem wstrząsu anafilak-tycznego u świnki morskiej.
Histaminę oraz serotoninę uwalniają cytokiny, głównie interleukina-1 (IL-1). Uwalniane są też one wskutek uczynnienia układu dopełniacza (tworzenie składników C3 i C5).
Enzymy lizosomalne
Enzymy lizosomalne (pochodzące głównie z ziarnistości leukocytów i mo-nocytów oraz komórek tucznych) zawierają enzymy trawiące tkankę (rozkładające m.in. kolagen, włóknik, elastynę). Enzymy te niszczą błony podstaw-ne. zwiększają przepuszczalność naczyń i wywierają efekty chemotaktycz-ne. Osocze krwi i płyn tkankowy zawierają antyproteazy neutralizujące działanie enzymów lizosomalnych. Niedobór jednego z takich czynników, cę-antytrypsyny, umożliwia pozbawione ograniczenia działanie elastazy, co jest przyczyną zniszczenia elastycznej tkanki łącznej, zwłaszcza w płucach > wątrobie.
Mediatory pochodzenia osoczowego
układ kalikrein i kinin
Kininy są aktywnymi oligopeptydami hamującymi skurcz (tj. powodującymi r°zlu/nienie) mięśni gładkich w oporowych naczyniach przedwłosowatych; r°zszerzają zatem te naczynia. Kininy są przyczyną skurczu mięśni gładkich
133