Przegląd filozoficzno literacki9

Ruth Garrett Millikan

odgłosu jest sprawienie, by kurczęta zjawiły się w miejscu, gdzie znajduje się pożywienie, by móc je nakarmić. Przypuszczenie, że jest to jedyny właściwy efekt (efekt, dla którego odgłos ten został wyselekcjonowany), wydaje się rozsądne. Dlatego odgłos jest dyrektywalny i głosi coś w stylu „chodźcie tu natychmiast i jedzcie!”. Ale jest on zarazem warunkiem właściwego wydania odgłosu, że jedzenie jest tam, gdzie kura wzywa kurczęta. Odgłos jest więc zarazem opisowy i głosi coś w stylu „Teraz jest jedzenie!”. (Zauważmy, że opisowa i dyrektywalna treść tej reprezentacji jest różna). Załóżmy ponadto, co także wydaje się rozsądne, że efekt odgłosu skierowanego w stronę kurcząt nie jest filtrowany przez uniwersalny mechanizm poznawczy, który działa tak: na początku kształtuje czysto opisową reprezentację (przekonanie, że jest tam pożywienie), następnie wyszukuje pierwsze polecenie (pragnienie jedzenia), wykonuje praktyczne wnioskowanie i w końcu działa zgodnie z wnioskowaniem. Raczej to odgłos łączy się bezpośrednio z jego wykonaniem. Funkcja odgłosu polega na pośredniczeniu w wytwarzaniu zachowania konkretnego typu, takiego, które zmienia się bezpośrednio w wyniku pewnej zmiany w środowisku, tzn. bezpośrednio odwzorowuje kształt środowiska w pewnego rodzaju kształt odpowiadającego mu działania: tam, gdzie kura znajdzie pożywienie, tam pójdą kurczęta. Odgłos jest reprezentacją RD.

Innymi przykładami prostych RD (prawdopodobnie) są okrzyki innych ptaków, sygnały informujące o niebezpieczeństwie występujące wśród różnych gatunków, różne sygnały obecności drapieżnika używane przez kurczaki i małpy, taniec pszczół itp. Taniec pszczół na przykład jednocześnie informuje, gdzie znajduje się nektar i dokąd pszczoły mają podążać. Funkcjonując właściwie, taniec tworzy różnorodne zachowania pszczół jako bezpośrednią funkcję zróżnicowania w środowisku. Faktycznie istnieją dowody na to, że pszczoła ma w głowie mapę swojego środowiska, a taniec powoduje, że zaznacza ona na niej położenie (rozmieszczenie) nektaru¹. Przy założeniu ponadto, że jedynym użytkiem, jaki pszczoła ma z zaznaczenia lokalizacji nektaru na swojej wewnętrznej mapie, jest przylatywanie do zaznaczonego punktu w celu zebrania nektaru, to nektar na pszczelej mapie jest RD. Rozsądne wydaje się, żeby tę reprezentację, której jedyną pośrednią funkcją właściwą jest wyprodukowanie wewnętrznej RD, uznać za RD.

James J. Gibson nie był zwolennikiem spekulacji na temat wewnętrznych reprezentacji. Ale jego pogląd, że w percepcji postrzegamy afor-

C.R. Gallistel, The organization of learning, MIT Press, Cambridge, Mass. 1990. Jeśli taniec informuje, że nektar jest w miejscu, gdzie doświadczenie pszczoły wskazało wcześniej duży zbiornik wodny, pszczoła nie zareaguje na taki taniec.