Przegląd filozoficzno literacki2

Reprezentacje-dwugłowce

czegoś, nie będąc przekonanym, że się tego dokona. Tradycyjne założenie, wedle którego istnieją tylko dwa podstawowe rodzaje reprezentacji poznawczych - czysto opisowe (przekonania) i czysto dyrektywalne (pragnienia) - sugeruje, że kwestia tego, czy pod pojęciem „posiadania intencji” skrywają się zarówno opisowe, jak i instruujące myśli, jest sprawą „analizy pojęcia »intencja«”. Jeśli jednak intencje są reprezentacjami-dwugłowca-mi, wówczas dwoista natura intencji nie jest prawdą pojęciową, lecz prawdą biologiczną lub neurologiczną. A powód, by przypuszczać, że intencje są reprezentacjami-dwugłowcami, faktycznie istnieje.

Załóżmy, że mój mózg przechowuje, by móc kierować moim działaniem, reprezentację zdecydowanego zamiaru zrobienia czegoś. Ponadto zaistniała potrzeba wykorzystania zaplanowanego w głowie przyszłego działania w momencie podejmowania dalszej decyzji, co jeszcze można zgodnie z nim zrobić. Z punktu widzenia ewolucji powielanie istniejących już reprezentacji jest równoznaczne z marnowaniem przestrzeni na wprowadzanie zbędnych mechanizmów. Dużo sensowniej więc użyć ponownie tej samej reprezentacji w tej samej funkcji: reprezentacji opisowej. Warto zwrócić uwagę na to, że ten rodzaj RD różni się od tych rodzajów RD, które już omówiliśmy wcześniej. Nie funkcjonuje on tak, jak np. percep-cyjne RD, gdyż nie odwzorowuje zmian środowiska organizmu bezpośrednio w (możliwe) działania. Odwzorowuje zaś rozmaite cele bezpośrednio w reprezentowany przyszły stan rzeczy. Omawiany rodzaj RD różni się od pozostałych także tym, że treści dyrektywalnych i opisowych aspektów reprezentacji nie różnią się, lecz się pokrywają.

Drugi rodzaj RD, być może fundamentalny dla ludzkiego myślenia, obejmuje pierwotne reprezentacje norm i ról społecznych. Nie sugeruję, co chcę wyraźnie zaznaczyć, że jest to jedyny sposób, w jaki ludzie poznają owe normy i role społeczne. Proponuję natomiast uznać go za podstawowy sposób funkcjonowania, służący jako pierwotne i zasadnicze spoiwo społeczne. Są dobre powody, by myśleć, że ludzie i inne zwierzęta społeczne mają wrodzone (designed into them) mechanizmy prowadzące do koordynacji zachowań¹³. Zachowania skoordynowane to zachowania tego rodzaju, które przynoszą korzyść każdej koordynującej się jednostce przy niezbędnym założeniu, że inne jednostki odgrywają przypisane im role. Niektóre z zasad rządzących ewolucją takich zachowań są już dobrze znane. Allan Gibbard sugeruje, że „ludzkie systemy kontroli normatywnej [...] są przystosowane do tego, by się wzajemnie koordynować”¹⁴. Celem

¹³ Dobry nieformalny przegląd takich powodów zawiera praca: A. Gibbard, Wise choices, apt feelings. A theory ofnormative judgment, Haryard University Press, Cambridge, Mass. 1990.

¹⁴ Ibidem, s. 64.