50007

ludzkiej godności. Potrzeba zachowania pewnej odrębności oraz szacunku wydaje się dziś już oczywista, chociaż wciąż zdarzają się przypadki jej nie respektowania.

Bardzo dużą wagę przywiązuje się do poszanowania zasad prawa. Każde naruszenie prawa jest uznawane za nieetyczne. W krajach Europy Środkowej i Wschodniej często zapomina się o tej kwestii i uważa, że niektóre normy należy spełniać, a inne nie są znaczące. Dotyczy to nie tylko życia gospodarczego, ale też codzienności. Można podać chociażby problem oprogramowania komputerowego - większość używanego w Polsce software'u jest nielegalnie używana. Sprawa znacznie lepiej wygląda w firmach (szczególnie prywatnych), które mogą się liczyć z kontrolami, ale osoby prywatne zwykle działają na kradzionym oprogramowaniu. Oczywiście problemy te nie dotyczą tylko tych krajów. W Unii Europejskiej również jest to duży problem.

Z aspektem prawnym łączy się również poszanowanie porządku demokratycznego, które jest wymieniane jako jeden z filarów etyki w Europie. Zwraca się także uwagę na zapewnienie pokoju. Niedopuszczalne jest powodowanie konfliktów politycznych dla zapewnienia własnych korzyści gospodarczych. W tym świetle rządy niektórych krajów, a szczególnie mocarstw, regularnie postępują nieetycznie.

Kolejnym problemem etyki europejskiej jest solidarność ze słabszymi zarówno w skali krajowej, jak i międzynarodowej. Wskazane jest wspieranie słabszych ekonomicznie grup społecznych, jak i okazywanie pomocy gospodarczej krajom mającym kłopoty. Jest to widoczne szczególnie wewnątrz kontynentu europejskiego, gdzie idea humanitarnej pomocy jest bardzo rozwinięta i szeroko stosowana.

Ostatnią kwestią, która zresztą jest najnowszą wśród wymienionych, jest ochrona środowiska naturalnego. Coraz więcej uwagi przywiązuje się do tego problemu i coraz większa ilość środków jest przeznaczana na ten cel. Również konsumenci interesują się ekologią i często omijają produkty, o których wiedzą, że są produkowane niezgodnie z normami ochrony środowiska. Jeszcze niedawno powszechne było twierdzenie o tym, że system rynkowy nie może stosować się do zasad ekologii, gdyż nie ma to podstaw ekonomicznych. Potrafiono jednak znaleźć takie podstawy i dzisiaj przedsiębiorstwo nie respektujące tych zasad musi się liczyć z wyeliminowaniem z rynku.

Trochę inaczej wygląda problematyka etyki w gospodarce Japonii. Tam uwagę z jednostki przenosi się na grupę. Oczywiście człowiek nie jest traktowany jako powtarzalna część, którą można wymienić. Szacunek dla jednostki jest jedną z podstaw życia społeczeństwa japońskiego.

W przedsiębiorstwach panują nieco inne zwyczaje niż w Europie. Wiele dużych firm posiada wewnętrzne kodeksy etyczne. Jedną z ogólnie respektowanych zasad, dotyczących kwestii etyki pracy, jest która mówi o działaniu w warunkach problemów ekonomicznych firmy. Jeśli kierownictwo decyduje się na obniżkę płac, to w pierwszej kolejności obniża je sobie. Podobnie jest ze zwolnieniami - jako pierwszych dotykają one nie liniowych pracowników, a kierownictwo. Jest to przykład japońskiej