Zestawmy listę pytań na temat budowy i zachowania zwierząt i ludzi, oraz listę odpowiedzi opartą o teorię ewolucji i kreacjonizm lub "inteligentne projektowanie"... np:
Dlaczego kret, żyrafa i człowiek mają 7 kręgów szyjnych?
Teoria ewolucji w połączeniu z genetyką i biologią molekularną daje bardzo interesujący obraz świata, jak na razie jedyny w którym na takie pytania można odpowiedzieć. Kognitywistyka ma swoich kreacjonistów, którym trudno jest zrozumieć, że umysł jest funkcją mózgu.
Modele pozanaukowe mają prostą odpowiedź na "wszystko" (ale na nic konkretnego), czyli na pytania w rodzaju:
• Dlaczego się urodziłem?
• Jaki jest sens mojego życia?
• Co ze "mną" będzie po śmierci?
• Czym jest świadomość?
Mózg tworzy teorie działania świata, ego domaga się dowartościowania, pewnie jestem tak ważny, że najwyższa istota się Mną interesuje osobiście.
Umysł czuje się niezależny od mózgu, dopóki sprawnie działa, a potem tak się do tego przyzwyczaja, że nawet jak wszystkie funkcje zanikną (np. w wyniku choroby Alzheimera), to zostaje przekonanie, że jednak cudownie powrócą.
Proste, zrozumiałe odpowiedzi pozanaukowe (w odróżnieniu od odpowiedzi medycyny molekularnej):
Choroba jest karą za grzechy... kto rzucił urok na chorego ... jaki siedzi w nim demon ... Zrozumienie prowadzi do działania: wypędzanie demonów, modlitwa (może bóstwo się zlituje), cudowna dieta ...
Efekty tłumaczone są w ramach danego modelu świata: demon jest za silny! Takiego obrazu świata nic nie podważy.
By zrozumieć człowieka trzeba znać jego model świata, nie tylko jego neurobiologię.
Mózgi są substratem dla możliwych stanów umysłu, tak jak atomy umożliwiają powstawanie obiektów fizycznych.
Ale ... na jakie konkretne pytania mogę odpowiedzieć?
Czym jest "ja", które zadaje takie pytania?
Skąd się biorą nasze poglądy?
W większości przypadków po prostu bronimy swoich iluzji, zwykle wyrastających z ogólnych, światopoglądowych przekonań, a nie z próby ich weryfikacji w oparciu o dostępną wiedzę. Skąd cokolwiek naprawdę możemy wiedzieć?
Świat ma nieskończenie wiele własności, nieskończoność jest w ziarnku piasku.