50484

budżetowy finansowany pizez dodnik pieniędzy. Chociaż ekonomiści różnij się między sobą jaki wzrost cen stanowi jeszcze inflację, a jaki jest już liiper inflacją często za umowną granicę hipnaiflacji przyjmuje się wziost cen o co najmniej GOS w ciągu jednego miesiąca Polskę hipetinflacja dotknęła dwukrotnie Piei wszy taz - kilka lat po odzyskaniu niepodległości, po 1918. drugi taz w latach 80. XX wieku Polska lala 20. XX wieku

Od 1918aż do 1923toku ktaj baykał się z nadmiernym deficytem budżetowym, sięgającym 155% PKH w 19211 94% w 1922 napędzającym inflację. Na początku 1923 mflacja obowiązującej wówczas w Polsce waktty - marki polskiej (skrót: mkp) - nabralarozpędu: kurs jej spadł z 9 mkp za 1 dolara amnykańskiego w 1918 do 6 375 000 mkp za dolara pod koniec 1923. 1 marca 1923 po naradzie prezydenta Wojciechowskiego z byłymi ministrami skarbu na stanowisko to powołano Władysława Grabskiego, który w krótkim czasie przedstawił ptogram naprawy państwa Sejm jerfciak plan ten odrzucił Ty mczasrm inflacja wciąż narastała, zadłużenie państwa piąty rok z rzędu rosło Wprowadzony przez państwo tzw podatek inflacyjny, płacony przez wszystkich obywateli przynosił budżetowi trzy razy więcej wpływów, niż normalna działalność gospodarcza toteż przestały działać mechanizmy napędzające koniunktiaę Coraz częstsze były strajki, w kraju zapanował chaos Pod koniec roku. 18 grudnia 1923 Grabski został powołany na stanowisko premiera, dobrał sobie tzw rząd fachowców (żaden z ministrów poptzethuego rządu powoływanych wg klucza polaycznegonie otrzymał w nim teki). Grabski otrzymał też od Sejmu G-miesięczne pełnomocnictwa ustawodawcze.

W krótkim czasie zastąpił markę polską nową walną o nazwie złoty polski, rozwiązał też Połską Krajową Kasę Pożyczkową (założoną jeszcze przez okupanta niemieckiego w 1916). pebiiąc ą rolę banku - emitenta marek polskich. Zastąpił go Bank Polski (poprzednik Narodowego Banku Polskiego). Kurs złotego polskiego równy był kursowi franka szwajcarskiego. Dotychczasowy podatek inflacyjny został zastąpiony nadzwyczajnym podatkiem majątkowym ctaz "zwyczajnymi" podatkami, takimi jak: dochodowy i przychodowy Posunięcia rządu Grabskiego w ciągu roku 1924 spowodowały skuteczne zdławienie hiperinflacji i uporządkowanie gospodaki Polski Polska lala 80. XX w ieku

Drugi i ostatni raz w Polsce hiperinflacja pojawiła się przy załamaniu się gospodarki PRL. kiedy NBP. tak jak PKKPw 1918-1923. latał wydatki budżetu dodtukiem pieniędzy. Skala tej hiperinflacji była jednak znacznie niższa, niż w latach 20. (szacuje się. że sięgnęła ona sześciuset procent rocznie w ciągu kilkunastu miesięcy między rokiem 1969 i 1990)

Hiper inflację zdławiono dzięki planowi Balcerowicza, którego mechanizmy zasadntczo były podobne do planu Grabskiego z 1923 roku Kurs ameiykańskiego dolara w chwili unichomienia planu Balcerowicza wynosił 9500 PI.Z (po przeliczeniu w związku z denominacją na nowe złote - 0.95 PLN)

Bereza kartuska- miasto w południowo-zachodniej części Biakmisi. nad rzeką Jasioldą(dopływ Prypecik w obwodzie brzeskim 23iys. mieszkańców (1969)

Znane od XV wieku Prawa miejskie uzyskało w 1600 Od połowy XVII wieku w rękach Radziwiłłów. W 16-18 powstał tutaj klasztor Kartuzów, eremy era/ budowle gospodarcze, otoczone tumem z basztami i bramami Od 1866 stopniowa rozbiórka większości budowli klasztornych na pan zęby powstałego tu więzienia

W latach 1934-1939 znajdował się tu obóz odosobnienia dla więźniów politycznych Osadzano w nim przeciwni;ów politycznych sanacji. 1939-1941 • pod okupacją radziecką, 1941-1944 • pod okupacją niemiecką. 1945-1919 - w Białoruskiej SSR.

Ośrodek przemysłu metalowego, materiałów budowlanych i spożywczego Berezowska Elektrownia Cieplna Zabytki resztki zabudowań klasztornych i baszta z fragmentem murów

Falarijpi- ONR Falanga polska organizacja faszystowska, powstała wiosną 1935. w wyniku rozłamu w Obozie Narodowo-Radykalnym Niewielka liczebnie, działała głównie na wyższych uc zehilacli Skrajnie nacjonalistyczna ostro zwalczała lewicę, tak rewolucyjną jak i ref ar mistyczną (komunistów, socjalistów, ludowców) Krytykowała także obóz rządzący, określając go jako "źydo-sanację".

Głosiła konieczność dokonania "przełomu narodowego" Ostro występowała przeciwko Żydom, organizując bojówki demolujące sklepy, lokale i mieszkania żydowskie. Domagała się wprowadzenia tzw getta ławkowego dla studentów żydowskich i daleko idącego ograniczenia ich przyjęć na wyższe uczelnie

W 1937 zbliżyła się do prorządowego Obozu Zjechtoczenia Narodowego Po 1939 jej działalność kontynuowała Konfederacja Natodu Polskiego Bananowa młodzież- termin powstały na początku lat 60. XX wieku, wykorzystywany przez polskich komunistów w teki poniżenia przywódców młodzieży akademickiej (określanej również jako grupa awanturników z Uniwersytetu Warszawskiego wywodząca się z kręgów bananowe) młodzieży) odpowiedzialnej za protesty przeciwko rządowej nagonce antysemickiej (marzec 1968 r.) PZPR posługując się tym sformułowaniem, usiłowała skompiomitować studentów pochodzących z bogatych rodzin (najczęściej były to rodziny wysokich irzędników PRL), sugemjąc. że wychowani w luksusie symbolizowanym w danym wypadku przez deficytowe w aloesie malej stabilizacjibanany, nie znają istotnych problemów środossriska akademii, a tym samym nie mogą reprezentować jego interesów Współcześnie określenie to posvróciło(potrzebne źródło] w slangu młodzieżowym jako pogardliwe określenie nastolatków pochodzących z bogatych rodzin, mieszkających w wielcich miastach, wyróżniających się drogimi ubraniami i stylem życia ograniczającym się do uczęszczania na imprezy, picia aBtohołu. "pokazy waiia się” w odpowiednich prestiżowych punktacji miasta (np ul Chmielna w Warszawie. Deptak Bogusława w Szczecinie) i - zazwyczaj - lekceważenia i poczucia wyższości wobec innych.

Marksizm- Leniniziii- Leninizm. czasem określany jako marksizm-leninlzm to doktryna polityczna, religijna i ekonomiczną powstała na bazie wcześniej istniejącego marksizmu, którego filozoficznym źródłem był materializm dialektyczny opracowany przez Karola Marksa i Fryderyka Engelsa Wieki marksistów, wśród nich m in główny teoretyk II Międzynarodówki Karl Kautsky. uważało leninizm za odstępstwo od marksizmu, wskazując, ze ptóba budowy socjalizmu w kraju niedorozwiniętym ekonomicznie musi zakończyć się fiaskiem. Wielu teoretyków marksistowskich. m.m. Róża Luksemburg krytykowało lenmizm za jego antydemokratyczną, dyktatorską koncepcję pattii i sprawowania władzy Leninizm stanowił oficjalną ideologię państwową w ZSRR od chiia jego powstania aż po jego rozwiązanie Było on też oficjalną ideologią we wszystkich krajach Układu Warszawskiego Pierwotna wetsja Lenituzmu została rozwinięta i wprowadzała w życie przez bolszessrickiego przywódcę Włodzimierza Lenina, skąd pochodzi jej nazwa Jednak, juz za życia Lenina doktryna ta ewoluowała na skutek zderzenia teoretycznych założeń z praktyką rewolucyjną Po jego śmierci była ona nadal modyfikowaną m in przez Józefa Stalina (tzw. "mzrksizm-lenmizm-stabnizm'), a następnie przez jego następców na stanowisku I sekretarza KPZR. z których niemal każdy głosił program "posstau do wartości leninowskich"

Rada Regencyjna- namiastka najwyższej władzy państwowej w Królestwie Polskim, powstała we wrześniu 1917 na mocy patentów cesarzy Niemiec i Rosji WYaz z powołaną przez nią Radą Stanu miała pebiić funkcje ustawodawcze Posiadała uprawnienia do tworzenia rządu spełniającego ftmkrje admmtstracyjne. miała sprawować władzę dockresu objęcia rządów przez króla lub regenta. W skład Rady Regencyjnej weszli: arcybiskup warszawski A Kakowski, prezydent Warszawy Z Lubomirski i ziemianin J Ostrowski. W praktyce jej rola sprowadzała się do wykaiywania poleceń władz okupacyjnych, przede wszystkim niemieckiego generał-gnbeinataa H Beselera i austriackiego generał-gubernataa K. Kocka W nielicznych przypadkach Rada Regencyjna zdobywała się na oficjalne protesty u swych mocodawców W październiku 1918, w obliczu klęski państw centralnych. Rada Regencyjna wystąpiła z orędziem zapowiadającym odbudowę państwa polskiego przeprowadzenie wybaów i powołanie nowego rządu W hstopadzie 1918 przekazała władzę wojskową i cywiktą J Piłsudskiemu l*okój brzeski- układ pokojowy, podpisany 3 marca 1918 w Brześciu nad Bugiem przez Rosję Radziecką z Niemcami i ich sojusznikami Austio-Węgrami. Tac ją i Bułgarią kończący działania na boncie wschorhum I wojny światowej. Zawarcie separatystycznego pokoju oznaczałode facto zerwanie przez Rosję sojuszu z EntetMą Poprzedzały dhigarwałymi negocjacjami (od 8 listopada do 15 grudnia 1917) prowadzarymi przez Rosję z Niemcami zakończonymi podpisaniem zawieszenia braii Kiedy jeckiak stojący na czele delegacji rosyjskiej L.D Trocki odmówił w kity m 1918 zawarcia ostatecznego pokoju, przewodniczący delegacji niemieckiej R KOhlmann uznał warniki zawieszenia braii za nieobowiązujące 18 lutego tegoż roku wojska niemieckie i austro-węgieiskie przeszły do ofensywy, zajmując w ciągu kilku (ku znac zne obszary na Ukrainie, Bialaitsi i w Estonii Niezdoktado dalszego opau Rosja zdecydowała się na przyjęcie wamnków przedstawionych jej 23 kitego w niemieckim uhimarum Na mocy podpisanego brzeskiego traktatu pokojowego Rosja zrzekła się ziem polskich. Litwy. Finłaidii. Estaiii. Lawy i Ukrainy, które miały przejść pod kontrolę Niemiec. Straciła ponadto na rzecz Turcji okręgi Ardagan,

Kars i Batumi (tureckie Batum) Jej terytorium zmniejszyło się łącznie o blisko 1 min km2 Rosja musiała róssnieź uznać traktat pokojossy zawarty 9 lutego 1918 między państwami centrakiymi a Ukraińską Centralną Radą. a także zobowiązać się do przeprowadzenia demobilizacji całej swojej armii Poiąiadku cesarstwa niemieckiego i rozpadzie Austro-Węgier. 13 listopada 1918 Rosja anulowała narzucały jej siłą brzeski traktat pokojowy Centrolew • sojusz partii centrowych i lewicowych zawiązany w 1929 w celu zwalczania systemu rządów sanacji obozu Józefa Piłsudskiego W skład Centrolewu weszły: PSL "Wyzwolenie", PSI. "Piast". Narodowa Partia Robaniczą PPS, Stronnictwo Chłopskie i Polskie Stronnictwo Chrześcijańskie) Demokracji (patrz chrześcijańska demokracja)

W wyniku łamania przez obóz sanacypiy zasad obowiązujących w państwie demokratycznym ugmpowania opozycyjne wywodzące się z kręgów lewicowych i centrowyc li postanowiły się zjeiioczyć W' len s|>osób w 1929 powstał Centrolew, który dążył do obalenia rządów aaaytamych i przywrócenia w Polsce rządów parlamentarnych W czerwcu 1930 koalicja Centrolewu na Kongresie Obrony Prawa i Wolności Ludu w Krakowie, proklamowała m in walkę o usunięcie dyktatury Józefa Piłsudskiego, aż do