50658

możliwości przekształcania środowiska z punktu widzenia pomocy ludziom w rozwoju, oraz poszukuje przesłanek dla działań przekształcających, szczególnie dla informacyjnego przygotowania działań praktycznych. W skład tego przygotowania wchodzą: przesłanki projektowania, diagnoza społeczna i preparacja podmiotów działających.

Możemy zatem powiedzieć, że w głównej formule pedagogiki społecznej jest explicite zawarty element prakseologiczny. Natomiast jej osobliwością jest podmiotowe przekształcalne środowiska z pomocą zintemalizowanych wartości pozytywnych (sił ludzkich) - realizacja możliwości przekształcania na miarę potrzeb, dążeń społecznych i sił czynnych, oraz sił potencjalnych. Siły potencjalne i narastające odkrywa się, stosując diagnozę, a uruchomienie sił i ich spożytkowanie, wsparte jest na diagnozie decyzyjnej i projektowaniu.

1.3. Pedagogika społeczna jako nauka stosowana

Pedagogikę społeczną zaliczamy do nauk stosowanych. Jednakże trzeba podkreślić, że przeciwstawienie: nauki teoretyczne i nauki stosowane jest kontrowersyjne- Na przykład R.L. Ackoff uważał, że nauki czyste i stosowane znajdują się na dwu końcach tej samej skali. Inni uważają, że wszystkie nauki empiryczne - a pedagogika społeczna jest nauką empiryczną - mają Jednocześnie charakter teoretyczny i praktyczny; pełnią funkcje poznawcze i praktyczne (Siemianowski). Nie zapominając o tej kontrowersji, trzeba podkreślić, że nauki stosowane mają swoje osobliwości. Między innymi zajmują się tym, co powinno być ze względu na przyjmowane oceny celowościowe zrobione. Nauki stosowane opierają się bowiem na uznanych ocenach teleologicznych i wyznaczają cele jakie chce się realizować.

Pedagogika społeczna - jako nauka stosowana - dotyczy tego, co może nastąpić pod wpływem celowych

-    opartych na wartościowaniu albo doświadczeniu powinności - działań ludzkich w zakresie objętym kompetencją pedagogiczną.

To, co powinno być uczynione, daje się badać dwojako:

-    szukając uzasadnienia, dlaczego to bezwzględnie powinno być uczynione (dlaczego w ogóle powinno się tak postępować, albo dlaczego w ogóle taki wytwór posiada wartość),

-    szukając optymalnie skutecznych środków do zrealizowania tej powinności czy osiągnięcia wartości.

W tym pierwszym sposobie badania pedagogika społeczna korzysta z wyników badań podstawowych (na

przykład aksjologii). Drugi sposób jest właściwy dla nauk prakseologicznych w szerokim sensie tego terminu, a więc i dla pedagogiki społecznej. Jeśli zatem mówimy, że pedagogika społeczna jest nauką praktyczną albo prakseologiczną albo formułujemy, iż jest teorią skutecznego działania społecznego, lub że cechuje ją prakseologiczny sposób stawiania i rozwiązywania problemów, to pragniemy uwypuklić właściwość pedagogiki społecznej wspólną wszystkim dyscyplinom stosowanym. Wyraża ją następująca formuła: nauki praktyczne są to zespoły zdań ogólnych stwierdzających, jak na podstawie zależności między faktami można zrealizować stany rzeczy zalecone przez uznane oceny. Dodajmy, że w pedagogice społecznej owo jak" nie tyle oznacza, jak szczegółowo coś zrobić, jakich szczegółowych sposobów użyć w działaniu, ile: co trzeba zrobić. Pierwszym zajmują się metodyki, dnigim - nauka stosowana.

Obok właściwości pedagogiki społecznej wspólnych naukom stosowanym, dyscyplina ta charakteryzuje się jeszcze pewnymi osobliwościami. Jedną z nich jest zasada prakseologiczną głosząca podmiotowe przekształcanie środowiska, co pizede wszystkim oznacza, iż przekształcanie dokonuje się za sprawą sił samego (tj. tegoż właśnie) środowiska według, uznawanych i przeżywanych wartości, lub tych do których aspiruje środowisko.

2. Przejawy praktyczności

2.1. Składniki i osobliwości prakseołogirzne

A. W głównej formule metodologicznej pedagogiki społecznej zawarta jest praksja jako przedmiot badań. Rozszerzona postać tej formuły obejmuje zwłaszcza takie kategorie jak

-    potencjał indywidualny i społeczny (siły ludzkie i siły społeczne);

-    ogólne cele działania: wartości i normy aksjologiczne (izeczywistość jest przetwarzana w imię ideałów, zasad, godziwych potrzeb);

-    warunki działania (np. możność działania w sensie sytuacyjnym);

-    generalne sposoby działania: siłami własnymi - jednostek i środowiska - dokonuje się rzeczywista przemiana środowiska;

-    środki działania (np. spożytkowanie sił ludzkich);

-    podmiot działający (w szczególności możność działania w sensie dyspozycjonalnym);

-    wyniki działania: przetworzone środowisko tak, i pod takim względem, aby korzystnie wpływało na samorealizację osobową, zapewniało byt wartościom, nasycało społeczne obszary wartościami.