51209

osiągnięcia pewnych wyników. Plan ten pozwala uczniom odpowiednio obliczyć swój czas i zużytkować go stosownie do swoich potrzeb.

•    Szanuj dziecko, szanuj je aż do końca, ale szanuj również samego siebie. Bądź towarzyszem myśli dziecka, przyjacielem jego przyjaźni, miłośnikiem jego cnót, lecz nie wspólnikiem jego grzechów.

•    Właśnie doświadczenie indywidualne i społeczne daltoński plan chce wprowadzić w mury szkolne. Emerson wskazuje drogę, jedyną drogę do uczynienia szkoły równie pociągającą i równie kształcącą, jak nią jest zabawa, i do wytworzenia w rezultacie owych nie znających lęku istot ludzkich, jakie w najszerszym słowa tego znaczeniu są naszym ideałem.

•    Program nauki w każdej szkole powinien zmieniać się stosownie do potrzeb uczniów, nawet w uczelniach mających dawać wykształcenie pewnego określonego rodzaju Dopóki świat pedagogiczny nie uświadomi sobie prawdy, że program nauki nie jest głównym problemem społecznym, będziemy ciągle krępować naszą młodzież, spoglądając na nią przez odwrotną stronę lunety.

•    Myślimy dzisiaj za wiele o programach, a za mało o młodzieży Plan daltoński nie jest żadnym panaceum na niedomagania dydaktyczne. Jest to droga, po której idąc, nauczyciel może rozwiązać problemat psychologii dziecka, uczeń zaś problemat uczenia się. Stawia on diagnozy w różnych sytuacjach życia szkolnego w terminach, uwzględniających potrzeby chłopców i dziewcząt Trudności przedmiotowe dotyczą uczniów, nie nauczycieli. Program jest jedynie naszą techniką, środkiem służącym do pewnego celu. Instrumentem, na którym mamy grać, są nasi uczniowie. Wszystkie trudności, które trapią nauczyciela, pierwsze rozproszą się także, stanie się to jednak dopiero wtedy, gdy orgamzacja szkolna i jej pomocnicza maszyneria zostaną przystosowane do potrzeb ucznia.

•    Pierwszą rzeczą przeto jest usimięcie wszelkich przeszkód, które stają na drodze uczącego się do rozwiązania jego zadarua. Dotychczas nasz system musiał zadowalać się jedynie czerpaniem z powierzchni, a nie z głębi energii ucznia. Obecnie musimy postarać się o dotarcie do głębokiego zdroju jego sil przyrodzonych i o ich wyzwolenie. Harmonia między nauczycielem a uczniem jest niezbędna, jeśli chcemy uniknąć owych emocjonalnych konfliktów, które należą do najbardziej rozpraszających energię bolączek, jakie są dziedzictwem dawnego typu szkoły.

•    Cel daltońskiego planu jest celem syntetycznym. Stanowi on pewien pomysł prostego i ekonomicznego sposobu, przy zastosowaniu którego szkoła jako całość może funkcjonować jako zorganizowana społeczność. Społeczne przeżycia, towarzyszące wykonywaniu zadań, a nie same zadania, stanowią pobudkę i pomoc dla tych rodzajów rozwoju. Plan daltoński podkreśla zatem ważność przeżyć dziecka w czasie wykonywania przezeń pracy oraz zachowania się jego jako członka społeczeństwa, aniżeli ważność przedmiotów objętych programem nauki. Zespól tych dwustronnych doświadczeń stanowi o charakterze i wiedzy dziecka.

•    Głównych przedmiotów naszego pr ogramu nauki wiruio się nauczać syntetycznie - to znaczy we wzajemnym stosunku do siebie, a nie w zamkniętych przegródkach.

Łatwiej jest uczyć się jednocześnie dwóch przedmiotów, mających bliskie powinowactwo ze sobą, niż uczyć się jednego przedmiotu, przedstawianego jako zamknięty w sobie fakt, nie mający żywego związku z niczym.

2. Plan w praktyce

•    Daltoński plan jest to pewien sposób przeksztalcerua szkoły, który godzi w sobie bliźruacze czynności, nauczania i uczenia się. Przy inteligentnym zastosowaniu wytwarza warunki, umożliwiające nauczycielowi nauczanie, a uczniowi uczenie się.