52295

Kolejnym czynnikiem jesi ukuta Iłowanie terenu, które określa się wysokością nad poziomem morza i nachyleniem terenu.

•    Wysokość nad poziomem morza W większości rejonów Polski nie uwzględnia się tej cechy w opisie gospodarstwa. Nie manty bowiem prawie terenów rolniczych, gdzie wysokość nad poziomem morza decydowałaby o niemożności prowadzenia gospodarki rolnej tego typu. jaki jest rozpowszechniony naszym kraju. Nawet tam. gdzie prowadzi się gospodarkę innego typu, decydują o tym raczej inne względy, a więc nachylenie terenu, ilość opadów, trudności komunikacyjne i związany z tym brak siły roboczej (np. Karkonosze, Beskidy, Bieszczady).

•    Nachylenie terenu. W Polsce jest wiele terenów o znacznym nachyleniu. Utrudnia to prowadzenie gospodarki, a w szczególności gospodarki polow^rej. Nachylenie gruntów ornych powoduje przede wszystkim trudności w mechanicznej uprawie roli i sprzyja erozji Erozja gleb występuje na terenach falistych i pagórkowatych o glebach mało zwięzłych lub płytkich na podłożu skalistym. Gleby takie spotyka się przede wszystkim na Lubelszczyżnie (lessy), Kielecczyźnie i w południowej części pasa podgórskiego oraz na Mazurach. Ochrona tych gleb przed erozją utrudnia gospodarkę, wymaga bowiem stosowania specjalnych zmianowań i specjalnych sposobów uprawy. Wszystko to ogranicza swobodę w ustalaniu struktury zasiewów, a co za tym idzie również kierunku produkcji, oraz prowadzi do zwiększania nakładów na prace połowę. Erozji wodnej podlega w mniejszym lub większym stopniu około 25% gruntów ornych w Polsce

Uprawa zboczy zależy od stopnia ich nachylenia Ciągniki o zwykłych osiach nie powinny być używane do prac na zboczach o spadku przekraczającym 10%. Poruszając się bowiem w poprzek zbocza ciągnik może się przewrócić Na zboczach o nachyleniu 20 - 30% można używać jedynie koni, a pola powinny mieć układ wstęgowy (w poprzek spadku Szerokość takich pól nie powinna przeinaczać 20-30 tu. Pola na zboczach powinny być zabezpieczone przed erozją skarpami i bruzdami odprowadzającymi wodę. Zmianowanie trzeba projektować w taki sposób, aby na zboczu leżały na przemian pola obsiane roślinami jednorodnymi i wieloletnimi Zabiegi uprawowe na zboczach muszą być wykonywane w poprzek spadku Drogi powinny biec pod kątem do spadku, aby ich nachylenie było możliwie jak najmniejsze. Zbocza o większym spadku powinny być zadamione. Jeśli ich nachylenie mieści się w granicach od 10 do 30% (ew. 35%), mogą być one użytkowane przemiennie jako łąki oraz jako pastwiska Na skutek przejścia na mechaniczną silę pociągową z uprawy polowej musiały zostać wyłączone niektóre tereny pagórkowate na Mazurach. Są to tereny o glebach zwięzłych, ale na szczytach pagórków znajdują się tam jakby gliniane miski, wypełnione lżejszą glebą. Na wiosnę i w czasie roztopów w tych miskach zatizymuje się woda, w związku z czym topią się tam ciągniki Grunty podmokle znajdują się też między pagórkami A więc i te tereny musiały zostać zamienione na Uwalę użytki zielone

Struktura użytków stanowi czynnik najmniej stały spośród czynników charakteryzujących przyrodnicze środowisko gospodarstwa rolniczego. W niektórych wypadkach jest ona zależna od człowieka. Chodzi Ul pizede wszystkim o możliwość zmiany użytkowania gruntów np dzięki melioracjom, które mogą zamienić nieużytek w użytek, grunt omy w trwały użytek zielony lub staw i odwohiie. Melioracje są dziś przeprowadzane zwykle dla całego mikroregionu. Człowiek gospodarujący nie ma w praktyce możliwości podjęcia decyzji, by jakiś grunt zmeliorować i w ten sposób zmienić charakter jego użytkowania, ani by tego nie robić Tak więc struktura użytków stanowi cechę środowiska