52961

Prawo spadkowe

Sąd centumwirialny zaliczał do kręgu osób uprawnionych do zachowku :

1)    descendentów spadkodawcy    3) rodzeństwo rodzone

2)    ascendentów ( z braku descendentów)    4) braci i siostry z jednego ojca

Do zachowku wliczano wszystko, co uprawniony otrzymał nie tylko jako dziedzic, lecz także na podstawie zapisu lub darowizny na wypadek śmierci. Zachowek musiał być wolny od wszelkich ograniczeń przez: warunek, termin, polecenie.

Ouerele_inofficiosi_testament! - powództwo jakie przysługiwało osobie

(pokrzywdzonemu) w sytuacji gdy spadkodawca nie zwraca uwagi na naturalne, przyrodzone prawo swoich najbliższych krewnych do korzystania ze spadku.

Przyjmowano, że spadkodawca sporządzając testament z pominięciem najbliższych krewnych i nie pozostawiając im pewnej części spadkowej, musiał działać pod wpływem zaburzenia umysłowego. Na tej podstawie uzasadniano obalenie testamentu.

Powództwo takie wnosił krewny mający prawo do zachowku w razie pominięcia jego osoby w testamencie. Było to powództwo subsydiarne - dopuszczalne było tylko jako ostateczny sodek prawny, gdy uprawniony nie miał już innej możliwości aby osiągnąć zachowek. QUER.E.LA_I.NAFHi3j^AE_PP_NAT|PM3_S.ĘjJ_PQT|_§.

Dziedzic przeciwtestamentowy mógł unieważnić darowizny dokonane przez testatora za jego życia na podstawie querela inofficiosae donationis seu dotis. W razie gdyby uprawniony do zachowku był pokrzywdzony służyła mu celem dopełnienia actio ad supplemendam legitimam. W drodze wyjątku dopuszczalne było odebranie zachowku przez wydziedziczenie, w wypadku:

1)    exheredatio bona mente - spadkodawca w interesie samego dziedzica, bądź też celem utrzymania dla niego majątku wydziedziczał go. Zachodziło to gdy dziedzic był umysłowo chory, marnotrawcą nadmiernie zadłużony

2)    exheredatlo notae causa - na podstawie uznania sądu mogło dojść do wydziedziczenia uprawnionego do zachowku w przypadku gdy dopuścił się np.: przestępstwa.

Według prawa justyniańskiego powołane do dziedziczenia przeciwtestamentowego (koniecznego ) były następujące osoby:

1)    descendend i ascendenci spadkodawcy dla których Justynian połączył zasady formaJnego i materialnego dziedziczenia p. test. Mieli oni więc prawo do formalnego ustanawiania ich dziedzicami.

2)    Rodzeństwo spadkodawcy, jeśli przed nim dano pierwszeństwo jakiejś persona turpis zachowywało dotychczasowe swoje materialne dziedziczenie konieczne.

Unormował Justynian ( w Noweli 115) szczegółowo kwestię wydziedziczenia lub pominięcia descendentów przez wstępnych za karę. Było 14 przyczyn uzasadniających takie postępowanie. Najważniejsze z nich to:

1)    targnięde się na życie wstępnego

2)    denuncjacja o popełnieniu przestępstwa za wyjątkiem zdrady stanu

3)    cudzołóstwo z żoną wstępnego

4)    powstrzymanie od sporządzenia testamentu

5)    zaniedbanie w czasie choroby umysłowej

6)    ciężka obraza słowna, lub czynna zniewaga delesna

7)    fałszywa denuncjacją z której wstępny poniósł poważną szkodę

8)    złe prowadzenie się przeciw woli wstępnego, np.: uprawianie hańbiącego zawodu

Jeżeli uprawniony do zachowku został niesłusznie wydziedziczony, mógł tylko w razie nie otrzymania niczego, za pomocą Ouerele inofficiosi testamenti obalić testament. Następowało wtedy dziedziczenie ustawowe, w którym otrzymywał on swój udział ustawowy w całośd. Jeśli uprawniony otrzymał dział spadkowy mniejszy od zachowku, przysługiwało mu powództwo przeciw roszczeniu dziedziców o uzupełnienie zachowku actio ad supplemendam legitimam..

2