Stan prawny;
Termin- dies - ma takie samo znaczenie jak warunek z tą tylko różnicą że był on zawsze pewny i ściśle określony.
Tutaj problem jest że termin ten nie był ściśle określony. Ale Ulpian pisze: dei adiectionem pro reo, esse non pro stipulatore - Ustalenie terminu następuje na rzecz dłużnika, a nie przyjmującego. Opinie jurystów:
Sabinianie: Wierzyciel może domagać się od razu na początku okresu.
Prokulianie: Dłużnik ma czas do końca okresu.
Podsumowując: Dłużnik miał czas do końca określonego terminu. W sytuacjach niejasnych stosowało się zasady „favor....”. Tu mamy do czynienia z zasadą favor debitoris - interpretacją czynności prawnych na korzyść dłużnika.
D.18,1,1,1
Paulus księga trzydziesta trzecia komentarza od edyktiL.
Fragment pochodzi z di gestów justyniańskich: księga 18 tytuł 1 fragment 1, paragraf 1.
Jest to komentarz do edyktu, napisany przez Paulusa, cytuje on Sabinusa (oraz Cassiusa) i Proculusa( z Nervą) - jest to kolejny spór tych dwóch szkół, cytowany jest też pośrednio niejaki Homer.
II.
Stan faktyczny: Jedna osoba oddała drugiej tunikę, tamta zaś oddała jej togę.
Problem: To kupno- sprzedaż czy zwykła wymiana.
III.
Stan prawny:
Definicja towaru: Towarem a więc przedmiotem zobowiązania w Rzymie mogło być niemal wszystko. Za towar uchodziły rzeczy zarówno materialne jak i niematerialne wyjątek stanowiły jedynie przedmioty wyjęte z obrotu czyli res habilis. Możliwe stało się także kupno rzeczy jeszcze nie istniejących.
Definicja ceny: Cenę w kontraktach sprzedaży ustalały sobie same zainteresowane strony które mogły to czynić w sposób dowolny z zachowaniem jednakże ustalonych przez prawo kryteriów :
— cena wina być ściśle oznaczona w pieniądzu liczonym
— musi być adekwatna do wartości ekonomicznej sprzedawanej rzeczy.
Definicja kupna- sprzedaży: operacja z jednej strony nazywana kupnem (eptio) z drugiej sprzedażą (venditio) jest prawna forma wymiany rzeczy wszelkiego rodzaju na rzeczy szczególnego rodzaju, jakimi są pieniądze.
Opinie jurystów:
Prokulianie: Towar za towar to zamiana. W kupnie sprzedaży musi być wyraźny podział na Cenę i towar, oraz na kupującego i sprzedającego.
Sabinianie: Powołują się na Homera i zapis o kupnie towaru za pomocą zboża.
Trzeba jednak zauważyć, że zboże z opisu pełniło funkcje pieniądza.
Podsumowując: Wfymiany nie można było potraktować jak kupna- sprzedaży , bowiem w razie wystąpienia sporu trudno by było ustalić kto jest sprzedawcą, kto kupującym, i tym samym kto jakie powództwo i jakie prawa ma.