53088

w drodze administracyjnej na izecz drogi procesu cywilnego (posiadał jednak przywileje -privilegia fisci). Instytucje kościelne (ecclesiae) mogły nabywać majątek (w drodze testamentu), posiadać wierzytelności i długi. Tę samą zdolność uzyskały fundacje (piae causae) dla celów dobroczynnych Były to masy majątkowe, ich majątkiem zarządzał oeconomus pod nadzorem władz kościelnych. Wszelkie darowizny przeznaczane przez fundacje na szpitale czy przytułki były chronione przez cesarzy.

h. Zdarzenia prawne

§ 43. Zdarzenia prawne - działania (str. 96-98).

Stosunki cywilnoprawne to stosunki między podmiotami prawa, z których powstają określone obowiązki

i prawa gwarantowane przez obowiązujący porządek prawny. Elementami stosunku cywilnoprawnego są: norma prawna (wyznacza ów stosunek), jego treść (prawa i obowiązki określone przez tę nonnę), podmioty (owych praw i obowiązków) i zdarzenia cyw ilnopraw ne (powstanie, zmiana lub wygaśnięcie stosunku prawnego jest zawsze następstwem jakiegoś zdarzenia). Zdarzenie praw ne to stan faktyczny połączony ze skutkiem prawnym. Zdarzenia prawne mogą być od ludzkich zachowali niezależne (śmierć, czas) albo zależne (działania). Wśród działań rozróżniamy te, które są zgodne z prawem albo sprzeczne. Prawnymi są działania, z którymi norma prawna łączy skutki odpowiadające woli podejmującego działanie. Bezprawnymi są działania sprzeczne, odmienne albo zaniechanie. Podejmujący bezprawne działanie pociągnięty zostanie do odpowiedzialności jeśli:

1.    Naruszenie normy to iniuria, polega na dokonaniu czynu zabronionego albo niedokonanie nakazanego.

2.    Wina działającego (culpa) to naganny stosunek subiektywny podmiotu do jego obowiązku zachowania się,

wynikającego z normy prawnej, zasad słuszności, albo stosunku prawnego jaki łączy go z innym podmiotem.

Wina może polegać na działaniu (culpa in faciendo) albo zaniechaniu (culpa in non faciendo). Naruszenie

cudzego interesu prawnego może nastąpić bez istnienia stosunku obligacyjnego - w ina pozakontraktowa

(culpa aquiliana) lub z pogwałceniem tego stosunku - w ina kontraktowa (culpa extraquiliana). Stopnic winy:

a)    Dolus (zly zamiar, podstęp) - świadome zachowanie się podmiotu w celu wyrządzenia szkody drugiemu (też

zamiar popełnienia, gdyż odpowiedzialny znal, przewidywał i godził się ze skutkami swego działania).

b)    Culpa to wina nieumyślna, zaniedbanie pewnych reguł staranności (diligentia), do której zobowiązani są

wszyscy, bez względu na to czy przewidują ujemne skutki swego zachowania, ale lekkomyślnie sądzą, że

ich unikną, jak i gdy skutków nie przewidzieli, chociaż mogli i powinni przewidzieć. Ze względu na rodzaj:

-    culpa lata to grube niedbalstwo, skrajne zaniedbanie staranności przeciętnego człowieka (duży ładunek).

-    culpa levis to lżejsze zaniedbanie staranności abstrakcyjnego dobrego gospodarza (boni patris familias).

-    culpa in concreto to nie przejawianie staranności (większe w cudzych interesach niż swoich).