53101

1. Zmiana podmiotów zobowiqzania.

Przelew (cesja wierzytelności) - dziś nazywamy tak przeniesienie wierzytelności z dotychczasowego wierzyciela na drugą osobę mocą zawartej między nimi umowy. W dawnym prawie rzymskim zobowiązanie miało charakter tak dalece osobisty, że zmiana wierzyciela lub dłużnika w danym stosunku obligacyjnym była zupełnie niemożliwa.

Wychodząc naprzeciw potrzebom obrotu gospodarczego w ciągu kilku pierwszych wieków Rzymianie stworzyli podwaliny dzisiejszej cesji.

Nowacja - dłużnik za pomocą stypulacji mógł przyrzec nowemu wierzycielowi to co winien świadczyć wierzycielowi dotychczasowemu. Nowacja nie powodowała przejścia wierzytelności z jednej osoby na drugą, ale umorzenie dotychczasowego zobowiązania i powołanie do życia nowego stosunku obligacyjnego.

Zastępstwo procesowe - wierzyciel mianował drugą osobę swym kognitorem lub prokuratorem i upoważniał go do zatrzymania dla siebie wyegzekwowanego od dłużnika świadczenia. Zastępca procesowy posługiwał się tu formułką z przestawionymi podmiotami i był jedynie realizatorem prawa podmiotowego swego mocodawcy. Prawa akcesoryjne związane z wierzytelnością nie gasły, a zastępca działał w cudzym imieniu, nawet bez zgody dłużnika.

Actio utilis suo nomine - przyznane cesariuszowi przez Antoninusa Piusa. Służyła ona do realizacji wierzytelności, które cesariusz nabył przez kupno spadku, w którym one się znajdowały. Wnosząc przeciw dłużnikom powództwo suo nomine (we własnym imieniu) nie był już realizatorem cudzej (dziedzica) wierzytelności, ale zmierzał do zaspokojenia własnego prawa podmiotowego.