IMGP9599

320 TACYT: GERMANIA

waż ci, którzy pierwsi przekroczyli Ren i wypędzili Gallów, a dziś nazywają się Tungrami, wówczas nazywali się Germanami; otóż imię to, przynależne do jednego szczepu, a nie do całego ludu, z czasem tak przeważyło, że wszyscy naprzód przez zwyciężonych, którzy się ich bali, nazwani zostali Germanami, a potem tym sztucznym imieniem także sami siebie nazywali⁵*.

[3] Miał też u nich przebywać Herkules ^{1 2 3}: jego to opiewają jako pierwszego z wszystkich bohaterów, ilekroć mają do walki wyruszyć. Posiadają także takie pieśni, których deklamacją — nazywają ją barditus ^{4 5}— zagrzewają serca, a z samego śpiewu wróżą, jaki będzie wynik zbliżającej się bitwy ²⁵; toteż stają się groźni lub popadają w trwogę według tego, jak zabrzmi na linii bojowej ta pieśń, która wydaje się nie tyle dźwięków, ile męstwa zgodnym zestrojem. Wysilają się głównie na Szorstkie tony i przerywany pomruk, przy czym przed ustami trzymają tarcze, aby tym pełniej i głębiej głos, odbijając się, nabrzmiewał,

Nadto niektórzy pisarze ²³ utrzymują, że i Ulisses, zagnany w owej długiej i bajecznej tułaczce na ten Ocean ²% zwiedził kraje Germanów oraz że Ascibur-gium²⁸, które, leży nad brzegiem Renu i dziś jeszcze jest zamieszkałe, on założył i nazwał²⁹; że nawet poświęcony Ulissesowi ołtarz, na którym wyryte było imię ojca jego Laertesa, znaleziono niegdyś na tyra właśnie miejscu; że wreszcie pomniki i jakieś grobowce z grec-, ki ni i napisami na pograniczu Germanii i Recji do dzisiejszego dnia istnieją³⁹, Tych twierdzeń nie mam zamiaru ani popierać dowodami, ani zbijać: . niech im każdy według własnego upodobania odmawia lub daje wiarę.

I

1

EburoncSy został zniszczony przez Cezara (w r. 53 przed u. c.1, związek począł się rozluźniać, zwłaszcza że za Augusta, w latach 16—13 p. n. c> centrum kraju Eburonów otrzymał) sąsiedni Tungro-icio, którzy w mieście Atuatuca założyli swoją stolicę (Atuatuca Tungrorum, dziś. Tongres na zaeli. od Lcodium w Belgii). Odtąd Tungrowie staJi się następcami dawnego związku Germanów, który przestał istnieć, a którego nazwa szczepowa Gcrmani za niklu. Jednakże ta nazwa szczepowa już przedtem została przeniesioną jako kolektywna na cały naród germański przez Gallów, którzy przechowywali pamięć o groźnym ongi n a jeździć przybyszów ger-tnańskicli z Belgii. Później, jak dodaje Tacyt idąc za swym źródłem, sami Germanie tę narzuconą im nazwę przyjęli. Objaw, ie nazwa' szczepu przechodzi z czasem na cały naród, jest częsty w> historii; Nazwa Hellady przysługiwała pierwotnie małemu kraikowi w Tcs-(tafii, u znów Hellenowie otrzymali od Rzymian nazwę małego ępirockiego szczepu Graeci. Uczeni godzą•‘się nn to, że nazwa Germania, Gcrmani jest celtycka, zaznaczają jednak słusznie (Zeuss, Norden), że sami Germanie tylko w swych stosunkach z Gallami i Rzymianami używali tej nazwy. W ojczyźnie pozostały dawne imiona poszczególnych szczepów.

2

   — cały naród.

3

   Legenda głosiła wprawdzie, źe Herkules zawędrował również ilu Germanii (jak i do wielu innych krojów), jednakże tuta} występuje pomieszanie kultu tego. greckiego herosa z kultem germańskiego bóstwa imieniem Donar (T/iór), Syna Wodano, który według pojęć rzymskich wykazywał pewne podobieństwo z Herkulesem (por. Roczn. II 12), a mianowicie jego oznaką był młot .kamienny (jak maczuga Herkulesa), walczył z olbrzymami i potworami, zstępował do podziemi, odbywał ciągłe wędrówki₄itd.

4

. Nic są to już pieśni 'bohaterskie, cpicznc (up. o Arminiu-szu), lecz specjalne wojenne pobudki.

^sa — autorzy periegez, przewodników.

¹⁷ — tj. na Morze Północne,

5

Asciburgium — nad dolnym Renem, dziś. Asberg kolo Moers.

■ Nazwę rzekomo przez Ulissesa założonego miasta, które zresztą ma brzmienie czysto germańskie, wywodzono może od ROK OZ 1 ZyęjDC (=Miech ogród, Miechów). Uczeni przypuszczają, że istnienie jakiegoś napisu celtyckiego UxeIIos dało periegetom pobudkę do przekręcenia wyrazu w Ulixes. i dalszych zmyślać.

³⁰ Ma to być nowy dowód obcych wpływów na kulturę germańską, o tyle silniejszy od poprzedniego, że owe pomniki rzekomo wtedy jeszcze istniały; na pograniczu Germanii i Recji -— granica biegła wzdłuż południowego brzegu Jeziora Bodeńskiego.