IMGP9598

318 TACYT: GERMANIA

szczytu retyckich Alp¹, skręca lekko na zachód ^{2 3} i wpada do Oceanu Północnego. Dunaj wytryska z miękko i łagodnie wznoszącego się grzbietu góry Abnoby ⁴, dopływa następnie do większej liczby ludów, aż sześciu odnogami wpada do Morza Pontyjskiego ^{5 6}: siódme ujście wsiąka w bagna.

[2] "Samych Germanów byłbym skłonny uważać za tubylców, którzy z innymi ludami bynajmniej nie- są zmieszani przez imigrację i związki gościnności ¹¹; albowiem nie drogą lądową, lecz morską, przybywali⁵⁵ w dawnych czasach ci, którzy próbowali 2n)ienić swe siedziby, a w niezmierzoną dal rozciągający się i■ — •żeby się tak wyrazić — przeciwległy¹⁶ Ocean rzadko tylko jest nawiedzany przez okręty przypływające z naszego świata. Któż by zresztą, pominąwszy już niebezpieczeństwa okropnego i nieznanego morza, opuszczał Azję, Afrykę albo Italię, aby podążyć do Germanii, której okolice są bez powabu, klimat szorstki, a kultura kraju smutny przedstawia widok — tylko nie dla tego, komu jest ojczyzną?

Germanowie wielbią w starych pieśniach ¹⁷, które są dla nich jedynym pomnikiem tradycji i dziejów, boga Tuislona ^l8, zrodzonego z ziemi. Jemu przypisują syna Mannusa¹⁹. twórcę i założyciela ludu, a Mannusowi trzech synów, od których imion najbliżsi mieszkańcy Oceanu mają się nazywać Ingewonami, z środkowych okolic Hermionami, a reszta Istewonami. Niektórzy pisarze jak to jest naturalne wobec dowolności sądu, którą dopuszczają zamierzchłe wieki — przyjmują więcej synów^so tegoż boga oraz więcej nazw całego Indu, jako to: Mar sowie, Garabrywiowie, Swebowie, Wandy-liowic ^S1, i twierdzą, że te tylko są. prawdziwe i pierwotne imiona; natomiast nazwa Germanii ma być świeżą ²² i dopiero w nowszych czasach nadaną, ponie-

¹⁷    Z dawnych pieśni, w których stawiono czyny królów, czerpali późniejsi dziejopisarze Gotów (Jordanes), Longobardów i in.

¹⁸    Tuiston — imię, które może pozostaje w związku z ztoci, Zwisł, i oznacza istotę podwójną.

¹⁹    Mannus —- por. niem. Mann—człowiek, mężczyzna. Z osobą tego bogarbohątera i jego trzech synów (zapewne: Ingwo, Istwo, I.rriiino lub Irmino) tęczą się podania genealogiczne Germanów. Podział na Ingcwonów, Istewonów i Hcrmiónów dotyczy głównie Germanów zachodnich; na wschodzie mieszkały osobne plemienne grupy Swebów i ludów bałtyckich.

^a0 — pięciu, a nawet siedmiu.

²¹ Tacyt wymienia te ludy tylko dla przykładu, a potem o nieb więcej nie wspomina i podziału tego nie uwzględnia; wybór jest dowolny, gdyż jedne z nich, jak Marsowia, widocznie i dawniej zajmowały nieznaczny obszar między Lippą a Rubra, inne zaś, jak Swebowie i Wandyliowie, tworzyły większe skupienia na południu i wschodzie. Nazwa Gnmbrywiowic wydaję się identyczna z Su-gambrowin. którzy byli potężnym ludem i mieszkali między Lippą a Ronom.

Miejsce bardzo trudne i rozmaicie objaśniane. Sens (według Nordcnu) jest taki: Kilka szczepów Germanów belgijskich tworzyło związek i nosiło wspólną nazwę, Gcrmani. Ci już w cza-' s a cli przedhistorycznych (może ok. r. 700 przed n. e.) przeszli na lewy brzeg Remi, wyparli Celtów i usadowili się nad środkową Mozą. Kiedy po upływie wieków najpotężniejszy z tych szczepów,

1

¹⁰    Tacyt ma na myśli górę św. Gollharda.

2

u — co nic odnosi się do skrętu górnego Renu w Szwajcarii, lecz dolnego.

3

¹¹    Abnoba — dziś. Czarny Las.

4

   Tacyt ma tu na myśli kolonizację Fenicjan i Greków (o wędrówkach lądowych ludów aryjskich nic nie wiedział); przypuszcza więc, że ograniczała się ona do. wybrzeży Morza Śródziemnego, tj. do Południa, że natomiast Morze Północne i Północ nie mogły obcych pociągać. Na tych niesłusznych przesłankach opiera swoją teorię o Germanach jako tubylcach, nic zmieszanych z innymi Indami.

^te-j— tj. jakby w całkiem innej stronic świata położony, a więc na północy, której autor przeciwstawia „nasz świat“. czyli południc.

5

   — Czarnego.

6

   — tj. gościnne przyjęcie przybyszów.