53510

ISTOTA I POJĘCIE KONSTYTUCJI

-    początkowo jako akt gwarantujący ograniczenie władzy monarszej i organizujący organy państwa —* sporna kwestia czy prawa człowieka powinny być w konstytucji - szkoła prawno-naturalna uznawała, że będzie to deprecjonować wagę praw człowieka, ostatecznie wygrała zasada umieszczania praw człowieka w konstytucji lub deklaracji dołączanej do konstytucji |ako jej część.

-    zasada konstytucjonalizmu - każde państwo demokratyczne powinno mieć konstytucje i zapewnione mechanizmy do jej obrony jej poprawnego przestrzegania i stosowania.

Rodzaje konstytucji

-    pisane i niepisane

-    sztywne (ma moc wyższą niż ustawa zwykła i trudniejszy tryb zmiany - kryterium wyodrębnienia formalne i/lub materialne) i elastyczne (tryb zmiany |ak ustaw zwykłych — kryterium wyodrębnienia materialne — treści, a nie mocy prawnej.)

-    jednolite (cała treść w jednym akcie) i złożone (kilka aktów do odrębnych kwestii, np. III Rep. Fr., Szwecja, Finlandia do 1999 r., Izrael, Kanada, Czechy, Polska jako prowizorium w latach 1947-1952 i 1989-1997)

-    kryterium historyczne - generacje konstytucji:

■    I generacja — najstarsze —* Konstytucja USA, Norwegii z 1814, Belgii z 1831, fr. deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z 1789, ustawy konstytucyjne francuskie z 1875. Rzesza Niemiecka z 1971, Szwajcaria z 1874, Japonia z 1889.

• II generacja - po I-wszej wojnie światowej —* Konstytucja weimarska z 1919, Austrai z 1920, Czechosowacja z 1920. polska konstytucja marcowa z 1921. w Ros|i okres początku konstytucjonalizmu socjalistycznego, mający wpływ na formułowanie praw socjalnych na Zachodzie.

■    III generacja - po II-giej wojnie światowej —* Japonia z 1946, Włochy z 147, Niemcy z 1949, konstytycje francuskie IV i V Republiki —* konstytucje tego okresu pisane były pod wpływem porażki konstytucjonalizmu przedwojennego, szukano sposobów racjonalizacji systemu parlamentarnego, budowania mechanizmów ochrony konstytucji oraz pełniej spisywano katalog praw i wolności jednostki oraz mechanizmy jego obrony (tez regulacje prawa międzynarodowego jak Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 1950 r.)

■    IV - konstytucje okresu wychodzenia z systemu totalitarnego - Grecja z 1975, Portugalia z 1976, Hiszpania z 1978, państwa byłego bloku socjalistycznego, ale też państwa o stabilnym systemie demokratycznym (Szwajcaria i Finlandia w 1999).

-    stabilne (USA) - niestabilne (Francja) - ważny czynnik me dla demokratyczności państwa, ale dla autorytetu konstytucji

Konstytucja <łac. constituere - ustanawianie, urządzanie, uporządkowanie, nadawanie określonej formy> jest to akt prawny (względnie akty prawne) o najwyższej mocy. regulujący najbardziej podstawowe zagadnienia ustroju politycznego, społecznego i gospodarczego państwa. Najczęściej konstytucja odróżnia się też od innych aktów prawnych trybem jej uchwalania i zmieniania. Państwo ma tylko jedną konstytucję (choć może się ona składać z kilku aktów prawnych), natomiast liczba wszelkich innych ustaw może być nieograniczona.