Koszt stały, całkowity, zmienny przeciętny i marginalny - pojęcia, zależności i wykresy

Podstawowe pojęcia

Producent - podmiot gospodarczy który decyduje o tym co, jak i dla kogo produkować. Przyjmuje się ze producent jest podmiotem racjonalnym.

Producent występuje na rynku jako:

 kupujący - w celu wytwarzania dóbr zaopatruje się na rynku w niezbędne czynniki produkcji (maszyny, surowce, siłę roboczą...)

 sprzedający - oferuje na rynku wytworzone produkty.

Jego zadanie polega na takim wyborze kombinacji nakładów na produkcję i efektów z produkcji, aby różnica między nakładami i przychodami była dodatnia i możliwie maksymalna.

Produkcja polega na przetwarzaniu zasobów w celu wytworzenia produktów i usług

Technologia produkcji - wskazuje jakie zasoby muszą być połączone ze sobą w celu wytworzenia określonego dobra oraz w jakich proporcjach należy łączyć ze sobą poszczególne zasoby. Technologia stanowi dla producenta jedynie konieczny środek pozwalający osiągnąć korzyści ekonomiczne z podjętej działalności produkcyjnej.

Współczynniki technologiczne - określają ilości danego zasobu, które należy użyć dla wyprodukowania jednostki zasobu.

Nakłady - wydatki na czynniki produkcji zakupione na rynku w celu zwiększenia lub uruchomienia produkcji

Koszty produkcji - nakłady na produkcje wyrażone w pieniądzu

Koszty alternatywne - korzyści, które producent mógłby otrzymać z innych zastosowań zasobów

Dochody - wielkość dochodów wynika z porównania nakładów na wytworzenie dobra z ceną rynkową uzyskana ze sprzedaży.

Kapitał przeznaczony na produkcje przechodzi przez fazy:

I. zakup czynników; kapitał Þ forma pieniężna

II. produkcja dóbr; kapitał Þ forma rzeczowa (surowce, maszyny, pracownicy...)

III. sprzedaż wytworzonych dóbr; kapitał Þ ponownie postać pieniężna

Zysk - podstawowy warunek rozwoju przedsiębiorstwa

W gospodarce rynkowej zysk jest podstawą wyborów producenta kształtujących strukturę produkcji.

Inwestycje - zastępowanie zużytych fizycznie i ekonomicznie maszyn, urządzeń, instalacji itp., nowymi, bardziej efektywnym środkami produkcji. Inwestycje tworzą podstawy dla osiągnięcia dalszych zysków.

Perspektywy rentowności inwestycji - perspektywy zysków, które powstaną w wyniku inwestycji.

Przychody ze sprzedaży - koszty produkcji i sprzedaży = Zysk brutto

Zysk brutto - podatki = Zysk netto

(podatek obowiązkowy, w Polsce 30% od dochodów)

Zysk netto - rezerwy obowiązkowe i dobrowolne = Zysk dla właścicieli

(w Polsce 8% zysku na obowiązkowy fundusz rezerwowy)

Efektywność techniczna oznacza, iż producent maksymalizując efekt produkcji nie będzie wkładał do produkcji więcej czynników aniżeli jest to konieczne dla osiągnięcia danej wielkości efektu.

Kryterium efektywności ekonomicznej polega na takim wykorzystaniu nakładów czynników produkcji, aby koszt wytworzenia jednostki produktu był minimalny. Efektywność ekonomiczna oznacza wybór w oparciu o zasadę najmniejszego kosztu produkcji.

Produkcja polega na kombinowaniu (łączeniu) określonych nakładów (czynników produkcji) w celu osiągnięcia efektów w postaci wytworzonych produktów lub usług.

Teoria produkcji - analiza relacji, jakie występują między nakładem czynników i osiąganym z tego nakładu produktem.

Funkcja produkcji - zależność między wielkością produkcji a rozmiarem nakładu czynnika

 jednoczynnikowa - uwzględnienie tylko jednego czynnika produkcji, przy pozostałych niezmiennych. Q=f(L); Q=f(K)

 wieloczynnikowa - występuje kiedy na zmiany wielkości produkcji wpływ maja zarówno siła robocza jak i kapitał. Q=f(L,K)

Czynniki produkcji:

 stałe - ich nakład nie ulega zmianie wraz ze zmianami rozmiarów produkcji (wielkość terenu, hala produkcyjna, instalacje energetyczne...)

 zmienne - ich nakład ulega zmianie wraz ze zmianami rozmiarów produkcji (siła robocza, półfabrykaty, energia...)

Krótki okres czasu to taki, w którym nie zmienia się technologia produkcji.

Założenia analizy funkcji produkcji w krótkim okresie czasu:

 istnieje tylko jeden czynnik zmienny (praca)

 istnieje tylko jeden czynnik stały (kapitał)

 technologia produkcji jest dana

 czynniki produkcji mogą łączyć się z sobą w różnych proporcjach

 produkt jest jednorodny

Produkt całkowity, przeciętny i marginalny

PP = PC/L = Q/L

PM = rPC/rL = rQ/rL = PP + rPPxL = (PC)'_L

Prawo malejących przychodów - zwiększając nakład czynnika zmiennego, ceteris paribus, osiągamy taki punkt, po przekroczeniu którego każda dodatkowa jednostka czynnika zmiennego daje coraz mniejsze przyrosty produkcji. Produkcyjność kolejnego czynnika zmiennego zmniejsza się - PM maleje.

Etapy produkcji

I. od 0 do PP=PM; PP rośnie do maximum; w I etapie PM również osiąga maximum; PC rośnie

II. od PP=PM do PM=0; PP spada; PM spada i dodatni; PC rośnie

III. od PM=0 do ...; PP ciągle spada; PM ujemne; PC spada

W długim okresie czasu następują zmiany w technologiach produkcji wynikające z postępu technicznego (wszystkie czynniki w długim okresie czasu są czynnikami zmiennymi)

Efekty skali produkcji odnoszą się do procesów produkcji w których wszystkie czynniki są zmienne, a ich zmiany odbywają się według stałych proporcji. Efekty skali dotyczą długiego okresu czasu.

 stałe efekty skali produkcji : jeżeli wszystkie czynniki zmieniają się proporcjonalnie, wówczas produkcja zmienia się w tej samej proporcji. Np. podwojenie wszystkich czynników spowoduje podwojenie produkcji.

 malejące efekty skali produkcji : jeżeli wszystkie czynniki zmieniają się proporcjonalnie, wówczas produkcja zmienia się mniej niż proporcjonalnie. Np. podwojenie wszystkich czynników spowoduje mniej niż podwojenie produkcji.

 rosnące efekty skali produkcji : jeżeli wszystkie czynniki zmieniają się proporcjonalnie, wówczas produkcja zmienia się więcej niż proporcjonalnie. Np. podwojenie wszystkich czynników spowoduje więcej niż podwojenie produkcji.

Izokwanta produkcji - krzywa łącząca wszystkie możliwe efektywne kombinacje czynników dające taką sama wielkość produkcji (może ich być nieskończenie wiele)

Nachylenie izokwanty wyrażone relacją rK/rL jest negatywne : wzrost (spadek) kapitału oznacza zawsze spadek (wzrost)nakładu czynnika pracy.

Marginalna stopa technicznej substytucji (MSTS) - stosunek, zgodnie z którym można zastąpic jeden czynnik produkcji drugim czynnikiem tak, aby wielkość produkcji nie uległa zmianie.

-(rK/rL) = MSTS = PM_L/PM_K

Zjawisko malejącej MSTS - w miarę zastępowania czynnika kapitału przez coraz większą ilość czynnika pracy zmniejsza się ilość kapitału, którą można zastąpić przez każdą dodatkową jednostkę pracy.

Kombinacje ekonomicznie efektywne znajdują się w II fazie produkcji. Równocześnie oznacza to, że ekonomicznie efektywnymi są jedynie odcinki izokwant o nachyleniu negatywnym.

Optymalna kombinacja czynników produkcji - kombinacja, która pozwala osiągnąć maksymalny poziom produkcji przy danych kosztach, lub taka, która dany poziom produkcji pozwala zrealizować przy minimalnych kosztach;

KC - całkowity wydatek na czynniki produkcji

KC = wL + rK

Linia jednakowego kosztu - prosta na której koszty całkowite są stałe (podobna koncepcja do linii budżetowej)

Optymalna kombinacja czynników znajduje się w punkcie styczności linii jednakowego kosztu z możliwie najwyżej położoną izokwantą produkcji. Jest to punkt równowagi przedsiębiorstwa, w którym osiąga ono maksymalną produkcję przy danym koszcie całkowitym.

MSTS = PM_L/PM_K = w/r

Ścieżka ekspansji produkcji jest krzywą składającą się z punktów styczności między równoległymi liniami jednakowego kosztu oraz odpowiednimi izokwantami produkcji. Punkty na ścieżce ekspansji oznaczają optymalne kombinacje czynników odpowiadające różnym poziomom produkcji.

Efekt substytucji czynników produkcji - wzrostowi nakładu jednego czynnika produkcji towarzyszy spadek nakładu drugiego czynnika.

Koszty alternatywne - koszty związane z utratą korzyści zastosowania danych zasobów w innej działalności gospodarczej (koszty implicite).

Koszty rachunkowe - koszty produkcji zapisane w rachunkowości przedsiębiorstwa (koszty explicite).

Zysk normalny - cześć zysków traktowana jako koszt; wynagrodzenie przedsiębiorcy

Koszty ekonomiczne

 to wartość wszystkich zasobów (czynników) użytych do produkcji. Wartość tę wyznacza koszt najlepszego, alternatywnego zastosowania zasobów (nakładów na czynniki)

 to wszystkie koszty explicite i implicite, łącznie z zyskiem normalnym niezbędnym do zatrzymania zasobów w danej działalności gospodarczej

Zysk rachunkowy = Przychody całkowite - Koszty explicite

Zysk ekonomiczny = Przychody całkowite - (Koszty explicite + koszty implicite)

Funkcja kosztów - relacja między kosztami produkcji i odpowiednią wielkością produkcji

KC = f(Q)

Koszt produkcji w krótkim okresie czasu:

 zmienne (płace pracowników, koszty surowców, materiałów, półproduktów, energii, wody)

 stałe (koszty użytkowania ziemi, lokalu, koszty kredytów, koszty zużywania się maszyn, budynków etc.)

Koszty stałe całkowite (KSC)

 ponoszone przez przedsiębiorstwa niezależnie od wielkości produkcji

 występują nawet wówczas gdy produkcja wynosi zero

"s

Koszt stały przeciętny (KSP)

KSP = KSC/Q nie osiąga zera

"s

Koszt zmienny całkowity (KZC)

rośnie w miarę zwiększania rozmiarów produkcji, tempo "s

wzrostu - nierównomierne

Koszt zmienny przeciętny (KZP)

KZP = KZC/Q

"s

Koszt całkowity produkcji (KC)

KC = KSC + KZC

"s

Koszt całkowity przeciętny (KCP)

KCP = KC/Q

"s

Koszt marginalny (KM)

KM = rKC/rQ

"s

Zależności między różnymi rodzajami kosztów

KZC = w x L, KZP = KZC/Q Þ KZP = w x L/Q = w (L/Q) Þ KZP = w (1/PP_L)

Produkt przeciętny czynnika zmiennego (pracy) początkowo rośnie a póĄniej spada. Dlatego właśnie koszt zmienny przeciętny najpierw spada a następnie wzrasta.

KM = w (1/PM_L)

Powyższa zależność oznacza, że przy danej cenie czynnika pracy (w) rosnącemu produktowi marginalnemu odpowiada spadający koszt marginalny. W momencie kiedy PM zaczyna spadać, KM zaczyna rosnąć. Momentem tym jest punkt przegięcia na krzywej produktu całkowitego.

KM a KP

 KM=KZP i KCP Þ KZP i KCP osiąga minimum

 KM<KZP i KCP Þ KZP i KCP są malejace

 KM>KZP i KCP Þ KZP i KCP są rosnące

 KM i KSP nie są ze sobą powiązane

Statystyki dokumentu

Dodany: 2002-10-20 20:13:30
Użytkownik/uploader: gnusmas
Uczelnia: Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
Wyświetlony: 629 razy

---