Australia ? ludzkie bledy w zagospodarowaniu kontynentu
Australia
Australia jest piatym, co do wielkosci krajem na swiecie, a zarazem najmniejszym, najsuchszym, najbardziej r體ninnym kontynentem. Jej powierzchnia to ponad 7,5 min. km 2. Pierwsi ludzie tj. Aborygeni pojawili sie tam ok. 40 tys. lat p.n.e. Natomiast pierwsze osady europejskie powstaly pod koniec XVIII wieku. Gwaltowny wzrost ludnosci zaczal sie od roku, 1851 kiedy na kontynencie Australijskim odkryto poklady zlota. Australia jest jednym z kraj體 na swiecie, kt髍y ma najbogatsza faune i flore... Ale to bogactwo jest zagrozone, w znacznym stopniu z powodu Europejczyk體, kt髍zy przeksztalcajac obcy krajobraz, by przypominal im europejskie ojczyzny, naruszyli r體nowage biologiczna, czego konsekwencje sa odczuwalne do dzis.
Kontynent ten boryka sie z wieloma trudnymi problemami, kt髍e na pierwszy rzut oka sa niewidoczne, ale niestety istnieja. Australia wyglada swojsko na obrzezach ? w miastach, lasach i na plazach. Lecz w sercu wciaz zaskakuje swoja dziewiczoscia i niezwykloscia. Jest to bardzo r髗ny kontynent od tego, kt髍y zastali pierwsi osadnicy z Europy. Dlatego obroncy srodowiska twierdza, ze w dw骳h ostatnich stuleciach niszczyli ten kontynent glownie farmerzy, drwale i g髍nicy. I niewatpliwie jest on nadal w duzym niebezpieczenstwie, gl體nie ze strony czlowieka...
ZASOLENIE ZIEMI
Jednym z podstawowych problem體 w Australii, jest nadmierne zasolenie gleby. Jest to najwiekszy problem farmer體 obecnie w Australii. To niewidzialny na pierwszy rzut oka problem, lecz szybko staje sie utrapieniem. W ziemi zalegaja tu plytkie zloza soli, a tuz pod nimi plytkie warstwy wodonosne. Kiedy farmerzy oczyscili miliony hektar體 ziemi i drzewa przestaly chronic warstwy wodonosne, poziom w骴 podni髎l sie, wynoszac s髄 do g髍y. Warstwy soli powstaly tam z powodu tzw. Geologicznej drzemki kontynentu. Co to oznacza? Kiedy Australia oderwala sie od Gondwany zaczela dryfowac na p髄noc, nie nawiedzaly jej jak Europy czy Azji erupcje wulkan體, faldowania potem r體nane przez wode, lub nie plynely tam potoki rzek rzezbiacych koryta itp. Australia starzala sie powoli. Zdaniem naukowc體 przez miliony lat deszcze wyplukiwaly skladniki mineralne, a s髄 niesiona przez morska bryze lub wiatry znad wyschnietych slonych jezior, odkladala sie w gruncie. To sprawilo, ze ziemia na kontynencie jest skrajnie jalowa i trudna do uprawy.
W wyniku dzialalnosci czlowieka zasoleniu uleglo okolo 1,8 miliona hektar體 ziemi, czyli 10% pasa pszenicznego w Australii Zachodniej. Kolejne 700 tysiecy hektar體 w poludniowej i wschodniej Australii. Naukowcy oceniaja, ze w ciagu kilku dziesiecioleci moze ulec zasoleniu nawet 40 % pasa pszenicznego w Australii Zachodniej. Jest to r體niez powazne zagrozenie dla miast, kt髍ym grozi zasolenie ujec wody pitnej. W miejscach wykarczowanych, farmerzy pr骲uja odbudowac zniszczony ekosystem, sadzac karlowate eukaliptusy, podobne do tych, kt髍e kiedys zniszczyli ich ojcowie. Wedlug niekt髍ych naukowc體 jest to jedyny spos骲 na polepszenie sytuacji, lecz wydaje sie on malo prawdopodobny i w najblizszych latach farmerzy beda musieli sie pogodzic z dalsza utrata ziemi, a miasta swoje ujecia wody beda musialy chronic specjalnymi barierami. Obecnie wielu ludzi, zaluje bled體 popelnionych przez ojc體 i dziad體, kt髍zy przyjechali z wlasnymi wyobrazeniami o klimacie, nie przypuszczajac, jaki jest suchy i jak wielkie sa tu powodzie. Nie moga cofnac czasu, ale wiedza, czego unikac i jak na skutek ludzkich bled體 kontynent zatracil czesciowo sw骿 niepowtarzalny i jedyny w swoim rodzaju charakter. Kraj ten nieprzewidywalny, pelen skrajnosci, surowy, trudny do poskromienia nie ma jednoznacznych obronc體 i przeciwnik體. Wiele os骲 twierdzi, ze czlowiek jest gatunkiem na drodze do wymarcia, tylko moze nie zabierze ze soba wszystkiego, co kochamy.
Dwa zdjecia pokazuja zmiany, jakie zaszly w krajobrazie na przestrzeni kilkudziesieciu lat. Wiele obszar體 las體 zostalo zniszczonych przez slona wode, ogromne powierzchnie pokryte sa kikutami drzew, obumarlych i zniszczonych. A ten pan po prawej pokazuje jak kiedys wygladal teren za jego plecami...
ZMIANY W FAUNIE I FLORZE
Australia jest krajem, na kt髍ego terytorium zyje najwiecej torbaczy, takich jak: kangury czy wombaty. 200 lat temu bylo tu, co najmniej 144 gatunki, 10 wyginelo, a 19 jest zagrozonych. Podczas ostatnich 200 lat wyginelo 15% gatunk體 gryzoni. (Jest to najwyzsza liczba gatunk體, kt髍e wyginely, niz gdziekolwiek na swiecie). Straty te wywolalo w duzej mierze sprowadzenie zwierzat, kt髍e wyparly rodzime gatunki. Plaga kr髄ik體 jest powszechnie znana (Przywiezione na kontynent okolo roku 1860 sa jednym z gatunk體, kt髍e degraduja srodowisko naturalne. Poprzez nory, kt髍e wszedzie kopia przyspieszaja pustynnienie licznych obszar體), ale powazne szkody poczynily tez bawoly domowe, osly, koty, konie, psy, lisy i wielblady. Te ostatnie, mialy pomagac badaczom w przemierzaniu niezbadanego wnetrza kontynentu. Jednak dzis, wielblady zastapione pojazdami terenowymi, wl骳za sie zdziczalymi stadami bez celu. Inne gatunki dostaly sie tu w spos骲 niezamierzony. Rozmaite mieczaki i wodorosty zostaly przywiezione tu w wodzie stanowiacej balast statk體, a potem, po uwolnieniu, wyparly gatunki rodzime. A poniewaz te zmiany w faunie nie zachodzily przez dlugi okres czasu, ale stosunkowo szybko, to ich skutki sa czesto katastrofalne.
Karczujac lasy pod uprawy i dla drewna, wycieto 40% krajowych zasob體 lesnych; w tym okolo 75% las體 deszczowych oraz 90% las體 eukaliptusowych i tych, kt髍e rosna w klimacie umiarkowanym. W polowie XIX wieku zaczely powstawac stowarzyszenia, kt髍e mialy przyblizyc Australie do Europy. Udalo im sie wprowadzic duze zamieszanie w srodowisku naturalnym. Wtedy to sprowadzono miedzy innymi wr骲le, pstragi i lososie, kt髍e konkuruja z miejscowymi gatunkami.
Jedna z najgorszych plag powstalych z winy czlowieka okazalo sie przywiezienie w 1935 roku agi ? hawajskiej ropuchy olbrzymiej ? na obszary pn.-wsch. wybrzeza. Mialy sie zywic szkodnikami trzciny cukrowej, czego jednak nie robila. Szybko sie jednak rozprzestrzenila w calym kraju. Choc wyglada nie groznie, jej sk髍a zawiera smiertelna trucizne ? wiele drapieznik體 dalo sie skusic na latwy kasek i zginelo.
MELIORACJA I JEJ SKUTKI
Obecnie oczyszczanie grunt體 pod uprawe wynosi okolo 340 tys. hektar體 rocznie. Wielu naukowc體 uwaza to za skandal, ale jest to jedyny spos骲, aby ocalic ten kraj od zapomnienia. Wielu osadnik體 wyjechalo juz z stamtad, gdyz surowosc klimatu nie pozwalala na zyski z uprawy czegokolwiek. Dzieki melioracji w wielu miastach nastaly ?dobre czasy?. Lecz z powodu melioracji woda w rzekach plynie pod mniejszym cisnieniem, a strumien jest niewidoczny. Farmy lezace w dorzeczu rzek Murray-Darling sprawily, ze u ujscia jednego z najwiekszych zlewisk nie ma wody. Potezne zbiorniki gromadzace miliony hektolitr體 wody, zmieniaja rzeki w strumienie o brunatnej wodzie, zagrozone zasoleniem, zakwitaniem trujacych glon體, obnizeniem poziomu wody lub nawet jej wyparowaniem. Nie do konca jednak wiadomo czy dzialania farmer體 w dorzeczu Murray-Darling sa kolejnym krokiem do stworzenia kolejnego pasa jalowej ziemi, czy moze ich dzialania okaza sie zbawienne w skutkach i stworzy sie tam rolnicze kr髄estwo?
LASY DESZCZOWE
W Australii jest najmniejszy, z kraj體 rozwinietych, procent wiadomosci o stanie i mozliwosciach produkcyjnych ziem. Australia jest tez miejscem gdzie istnieja tzw. Lasy deszczowe. I wlasnie o te lasy jak i inne w Australii toczy sie prawdziwa wojna (Greenpeace Vs Farmerzy). Ludzie kt髍zy chca chronic drzewa wymyslaja przer髗ne formy protestu: blokuja drogi, siedza na platformach umieszczonych wysoko na drzewach itp. Tak walcza z przemyslem drzewnym.
Lasy Australii zajmuja niewielka czesc obszaru w por體naniu z pustyniami. Kiedy przybyli tu Europejczycy lasy te zajmowaly 9% powierzchni a obecnie jest to zaledwie 5%. Od dziesiecioleci trwa walka z ich wyrebem, szczeg髄nie z wycinaniem starodrzewia. Oraz dosc kontrowersyjne sa wycinki drzewa eksportowanego do Japonii, gdzie jest ono przerabiane na papier.
Obecnie srodek Australii pozbawiony jest zupelnie szaty roslinnej. Na obrzezach jeszcze mozna zobaczyc obszary o obfitszej roslinnosci, ale i ta zaczyna powoli wymierac.(Gl體nie z powodu suszy i erozji, kt髍ych skutki poglebiaja farmerzy, turysci, i pasace sie kangury.) Ponad 35% australijskich las體 zostalo wycietych lub przetrzebionych, a trzy czwarte las體 deszczowych uleglo zniszczeniu. Wszystkie te wyreby (pod uprawe trzciny cukrowej) przyspieszaja erozje gleby, a ponadto doprowadzily do podniesienia poziomu w骴 gruntowych. Niszczaca mieszanka dzialalnosci ludzkiej w polaczeniu z niszczaca sila przyrody, spowodowala w Australii straszliwe spustoszenia. Do niedawna opinia publiczna nie znala skutk體 tego spustoszenia i nie wiedziala jak zaradzic, lecz to wszystko zmienia sie i rodza sie nadzieje na lepsza przyszlosc.