IV. DRAMAT

8. REALISTYCZNY DRAMAT HISTORYCZNY

• nurty:

• słabe dramaty poprzedzone dokładnymi badaniami, o staromodnej poetyckości

• kostiumowe farsy z alkowianymi intrygami; Popasu króla jegomości Adam Grzymała- Siedlecki 1930

• salonowe sztuki; Piękne Polki Stanislawa Miłaszewskiego 1931

• pseudoromantyczne dramaty miłosno- awanturnicze; Farys Miłaszewskiego 1927;

• tragedie o antycznych lub starotestamentowych konturach; Alcesta 1925, Betsaba 1927 Zegadlowicza, Bunt Absalona 1937 Miłaszewskiego

• epigońsko- „wyspiańskie”; Antoni Waśkowski (Makryna, Szela, Gwiazda Wawelu)

• kontuszowe dramaty- widowiska; Kazimierz Brończyk, Stefan Krzywoszewski, Stanisław Szpotański, Maciej Szukiewicz, Tadeusz Kończyński, Ferdynand Goetel- Samuel Zborowski 1929

• tematyka:

• 1926- 1929- konflikt Batorego ze Zborowskim, walka silnej władzy z anarchistycznym indywidualizmem szlacheckim

• rewolucja

STENAFN ŻEROMSKI

• Turoń 1923; charakterystyka:

• temat rewolucji

• utwór nazywany epilogiem Popiołów; giną tu obaj bohaterowie

• tragiczne wydarzenia 1846- szlacheckie powstanie niepodległościowe stłumione przez chłopską rewolucję klasową popieraną przez Austrię

• rozmowa Szeli i emisariusza Towarzystwa Demokratycznego

• nawrócenie się chłopa Chudego który uwalnia emisariusza i ucieka z nim do powstania

• dramat tradycyjny

• argumentacja Szeli przedstawia chłopską krzywdę

• Chudy jest przeciwwagą dla okrucieństwa Szeli

ADOLF NOWACZYŃSKI

• charakterystyka:

• nawiązanie do nurtu romantycznego dramatu francuskiego

• słaba konstrukcja, ale dobrze oddane realia epoki

• żartobliwość

• „prywatność” w ukazaniu historii

• złagodzenie dramatyzmu przez epicki, uszczegółowiony sposób przedstawiania malujących epokę zdarzeń

• twórczość:

• Puławski w Ameryce 1917

• Komendant Paryża 1926; pamflet komiczny na Komunę; apoteoza patriotyzmu Jarosława Dąbrowskiego

• Wiosna Narodów. W cichym zakątku 1929- heroikomedia, obywatelska, bezkrwawa rewolucja galicyjska w 1848 roku; ukazanie wielonarodowego Krakowa

• Cezar i człowiek 1937; charakterystyka:

• miłość Lukrecji Borgii do Kopernika

• włoski renesans

• zagrożenie wartości duchowych przez tyranię

• ostrzeżenie przed faszyzmem

• Kopernik (człowiek) zwycięża Borgię (cezara)

WACŁAW GRUBIŃSKI

• charakterystyka:

• żartobliwość

• „prywatność” w oddaniu historii

• Historia na wyrywki 1939- zbiór krótkich dramatów:

• Domino madame du Barry- jednoaktówka, ostatnie chwile francuskich arystokratów w więzieniu, w czasie rewolucji

• Lola Montez- żartobliwy; czas rewolucji w Bawarii, romans króla Ludwika I z tancerką Lolą Montez

STANISŁAWA PRZYBYSZEWSKA

• charakterystyka:

• odrzucenie tradycyjnych kanonów konstrukcji dramatycznej

• epicki sposób przedstawiania zdarzeń

• złagodzenie dramatyzmu zdarzeń na rzecz dramatyzmu dyskursu

• analiza fenomenu rewolucji dla potrzeb współczesnych

• postawienie nad Dantonem Robespierre'a- wizjonera przyszłości, ale jednocześnie fanatyka

• wpływ tradycji późnoromantycznego dramatu niemieckiego (Buchner)

• twórczość:

• Sprawa Dantona 1929

• Thermidor 1925 (brak zakończenia)

• Dziewięćdziesiąty trzeci 1927- w czasie rewolucji miłość- nienawiść córki do ojca, popychająca ją do donosu; zostaje on jednak unieszkodliwiony.

PROBLEMATYKA POLITYKI „REALNEJ” I POLITYKI „ROMANTYCZNEJ”

• charakterystyka:

• dramaty o tematyce powstańczej

• Stanisław Krzywoszewski Walka 1928; charakterystyka:

• powstanie listopadowe

• Mochnacki i jako jego antagonista Franciszek Ksawery Drucki- Lubecki

• za polityką „realną”- Lubecki; przynosi ona klęskę

• Zygmunt Kisielewski Margrabia 1933; charakterystyka:

• powstanie styczniowe

• dramatycznym bohaterem Aleksander Wielopolski

• polityka „realna” Wielopolskiego przynosi klęskę

MARIA DĄBROWSKA

• Geniusz sierocy 1939; charakterystyka:

• o Władysławie IV

• powody upadku Rzeczypospolitej:

• osłabienie władzy królewskiej

• przegranie Ukrainy i Kozacczyzny

• zanikanie instynktu narodowego

• osamotnienie geniuszów (Władysław IV i plany wojny z Turcją)

• utwór przegadany

• katastrofizm

*********************DRAMAT BIOGRAFICZNY*******************

• charakterystyka:

• fragment biografii

• lekkość tonu

• sceny z życia prywatnego

• odbrązowianie postaci

• twórcy:

• Ludwik Hieronim Morstin Obrona Ksantypy 1939; charakterystyka:

• lekki komizm

• odbrązowienie Sokratesa- zaniedbuje żonę

• obrona dotyczy „złej” żony

• zakończenie jest apoteozą filozofii Sokratesa

• Jarosław Iwaszkiewicz,

• Lato w Nohant 1936; charakterystyka:

• małostkowy, złośliwy Chopin w zakończeniu ukazany jako wielki kompozytor

• George Sand- jako morstinowsk Ksantypa

• Chopin pojawia się na scenie dość późno, poprzedzają to rozmowy o nim

• Maskarada 1938; charakterystyka:

• piękni Nathalie i d'Anthes to bezduszne lalki; są oni narzędziami losu, niszczą bohatera sztuki Puszkina

1

---