1. Wartość pieniądza w czasie

2. Ryzyko w działalności przedsiębiorstwa, metody pomiaru ryzyka, związek ryzyka z efektywnością

3. Pojęcie i organizacja gospodarki finansowej przedsiębiorstwa

4. Przychody i koszty przedsiębiorstwa, dźwignia operacyjna

5. Efektywność gospodarcza i finansowa przedsiębiorstwa

6. Metody finansowe zasilania przedsiębiorstwa

7. Majątek przedsiębiorstwa

8. Źródła finansowania majątku

9. Inwestycje rzeczowe i finansowe przedsiębiorstwa

10. Zarządzanie majątkiem i kapitałem obrotowym

11. Podatkowe i niepodatkowe obciążenia przedsiębiorstwa na rzecz finansów publicznych

12. Elementy rozliczeń przedsiębiorstw za granicą

Wartość pieniądza w czasie

Pieniądz ma swoją wartość w czasie ze względu na koszt utraconych możliwości oraz preferencje inwestorów dotyczących rozkładu konsumpcji w czasie.

WARTOŚĆ PRZYSZŁA to wartość zainwestowanego przez nas kapitału w przyszłości. Początkowy kapitał powiększony jest o należne odsetki w okresie realizacji inwestycji.

WP = WB (1 + r)ⁿ

WP - wartość przyszła

WB - wartość bieżąca

n - liczba lat lub podokresów

r - stopa procentowa roczna lub dla podokresów

(1 + r)ⁿ - czynnik wartości przyszłej

Kapitalizacja odsetek oznacza dopisywanie odsetek do kapitału. Wyróżniamy kapitalizację:

• Złożoną - jeżeli na końcu każdego okresu naliczono odsetki proste powiększają kapitał tworząc nowy, który z kolei może generować nowe odsetki w trakcie następnego okresu.

• Prostą oznacza to, że doliczanie odsetek następuje na koniec okresu inwestowania

WP = WB (1 + nr)

• Ciągłe

Jeżeli odsetki dodawane są do kapitału m razy w ciągu roku to wtedy wzór na wartość przyszłą po n latach ma postać:

WP = WB (1 + r/m)^nm

Na wartość przyszłą kapitału wpływa:

• Wartość bieżąca kapitału

• Stopa procentowa

• Okres inwestowania

• Częstotliwość kapitalizacji odsetek (częstsza kapitalizacja odsetek powoduje większy przyrost wartości przyszłej)

WARTOŚĆ BIEŻĄCA jest to określenie dzisiejszej wartości kapitału, który uzyskujemy w przyszłości. Metodę polegającą na poszukiwaniu bieżącej wartości przy danej wartości przyszłej określa się jako dyskontowanie (aktualizacja)

WB = WP/(1+nr)

WB = WP * 1/(1+r)ⁿ

1/(1+r)ⁿ - czynnik wartości bieżącej

WB=WP * (1/(1+r/r)^n*m) → jeżeli odsetki są dodawane kilka razy w ciągu roku.

Ad. 3 STRUMIENIE PŁATNOŚCI

Płatności - kwoty wpłacane regularnie w równych odstępach czasu (miesięcznie, rocznie itp.). przykłady: spłaty rat kredytu, czynsze, odsetki od obligacji, odsetki od depozytów bankowych.

Podział strumieni:

• Płatności stałe - wpłaty są tej samej wysokości (renty);

• Płatności zmienne - wpłaty są różnej wysokości.

Dwa rodzaje rent:

• Renta regulowana z dołu - renta zwykła, płatność pod koniec każdego okresu;

• Renta regulowana z góry - płatność realizowana jest na początku każdego okresu.

1. Wartość przyszła renty regulowanej z dołu

WPR_ND = R * {[(1 + r)ⁿ - 1]/r}

Wartość przyszła renty regulowana z góry

WPR_NG = R * ((((1 + r) ^{n + 1}- 1)/r) - 1 )

WPR_NG = WPR_N * (1 + r)

2. Wzory na wartość bieżącą renty z dołu i z góry.

WARTOŚĆ BIEŻĄCA RENTY - to wartość obecna sumy płatności dokonanych w przyszłości. Wartość bieżącą otrzymujemy dyskontując wartość przyszłą renty współczynnikiem dyskonta, czyli 1/(1 + r)ⁿ. Wzór na wartość bieżącą renty:

WBR_N = R * [(1- (1 + r) ^{- n})/r]

WBR_N → wartość bieżąca renty płaconej przez „n“ okresów.

Wyrażenie w nawiasie kwadratowym określamy jako czynnik wartości bieżącej renty. Wartość bieżąca renty płaconej z góry wyraża się wzorem:

WBR_N^G = R * [((1 - (1 + r) ^{- (n - 1)} )/r)+ 1]

WBRNG → wartość bieżąca renty płaconej z góry przez na okresów.

Wartość bieżąca renty regulowanej z góry będzie, więc równa wartości bieżącej renty zwykłej, pomnożonej przez (1 + r), ponieważ każda wpłata przynosi odsetki przez jeden okres więcej, czyli:

WBRNG = WBRN * (1 + r)

Wyrażenie w nawiasie kwadratowym określa się jako czynnik wartości bieżącej regulowanej z góry.

WARTOŚĆ BIEŻACA RENTY WIECZYSTEJ

Renta wieczysta występuje w sytuacji, gdy wszelkie równe płatności są regulowane nie przez pewien ustalony okres, lecz zawsze (jest to nieskończony okres).

Przykładem takich płatności są: wieczysta dzierżawa oraz odsetki wypłacane posiadaczom obligacji perpetualnych (konsoli).

WZÓR dotyczący płatności bez wyprzedzenia:

WBR W = R * 1/r

WBR W - wartość bieżąca renty wieczystej

R - wielkość renty (kwota stałej płatności)

R - stopa procentowa.

WZÓR dotyczący płatności z wyprzedzeniem:

WBRWG = R * ((1+r)/r)

RYZYKO W DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

Ryzykiem nazywamy statystyczne prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia losowego o charakterze negatywnym dla dotkniętego nim podmiotu. Występuje, gdy prawdopodobieństwo realizacji zamierzonego zadania dla spełnienia się określonych warunków zawiera się w granicach 0 < P(x) < 1, gdzie P(x) oznacza prawdopodobieństwo wystąpienia zmiennej losowej.

Statystycznym pojęciem ryzyka określa się sytuację, w której co najmniej jeden z elementów składającym się na nią jest, ale znane jest prawdopodobieństwo jego wystąpienia. Jeśli ten parametr jest źle oszacowany lub pominięty, to ... decyzji może być katastrofalny.

Niepewność wystąpienia wtedy, gdy podejmujący decyzję wie, iż wszystkie dopuszczalne zdarzenia i wyniki są możliwe, ale nie jest możliwe określenie prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia losowego. W niepewności brak jest parametrów dla oszacowania możliwości powstania zdarzenia losowego.

ŹRÓDŁA RYZYKA

A. Czynniki makroekonomiczne - niezależne od przedsiębiorstwa takie jak:

• niekorzystna koniunktura w kraju

• występowanie zjawisk inflacyjnych

• zmiana sytuacji rynkowej:

• - zmiana polityki fiskalnej i monetarnej,

• - zmiana ogólnej sytuacji ekonomicznej i społecznej w kraju;

• ograniczone skłonności do inwestycji,

• zmiany w stosunkach z zagranicą,

• polityka przyjęta przez banki,

• wzrost kosztów obcych źródeł finansowania,

• niestabilny lub nieskuteczny system prawny itp.

2. Czynniki mikroekonomiczne związane z sektorem, w którym działa przedsiębiorstwo oraz charakterystyczne dla przedsiębiorstwa:

• zmiany struktury organizacyjnej i własności,

• nieodpowiednie propozycje w źródłach finansowania majątku,

• postępująca dekapitalizacja majątku i narastające zacofanie techniczne,

• wzrost konkurencji,

• dysproporcja w poziomie zmian technologii innowacyjnych,

• niekorzystna struktura majątku przedsiębiorstw,

• niewłaściwe decyzje dotyczące zarządzania przedsiębiorstwem itp.

Sposoby ograniczania ryzyka:

• Rzetelna analiza koniunktury gospodarczej,

• Wykorzystanie bieżących informacji dotyczących szeroko rozwiniętej polityki gospodarczej i społecznej,

• Obserwacja rozwoju stosunków z zagranicą.

Sposoby zmniejszenia wielkości ryzyka. Przedsiębiorca:

• Będzie uwzględniać opinię ryzyka,

• Utworzy w przedsiębiorstwie rezerwy na pokrycie skutków niepomyślnych decyzji,

• Skorzysta z usług towarzystwa ubezpieczeniowego.

Z punktu widzenia przedmiotu ryzyko można podzielić na:

• Ryzyko inwestycyjne,

• Ryzyko transakcyjne,

• Ryzyko kredytowe,

• Ryzyko papierów wartościowych,

• Ryzyko kursu walutowego,

• Ryzyko stopy procentowej,

• Ryzyko płynności itp.

Przyjmując kryterium rodzajowe można wymienić między innymi:

• Ryzyko gospodarcze,

• Ryzyko polityczne,

• Ryzyko rynkowe, w tym ryzyko handlu zagranicznego,

• Ryzyko bankowe itp.

Przy uwzględnieniu zakresu oddziaływania ryzyka wyodrębnia się:

• Ryzyko powszechne,

• Ryzyko dotyczące sektora lub gałęzi,

• Ryzyko przedsiębiorstwa.

RYZYKO OPERACYJNE - wpływa na możliwość aktywnego oddziaływania na sprzedaż cenę i koszty. Istotna jest struktura majątku, którym dysponuje dane przedsiębiorstwo. Jeżeli wzrasta udział majątku trwałego w strukturze majątku przedsiębiorstwa, to zwiększa się również ryzyko operacyjne prowadzonej działalności

AKTYWA

• majątek trwały

• majątek obrotowy

PASYWA

• kapitał własny - kapitał stały

• zobowiązania długoterminowe i bieżące - kapitał obcy.

RYZYKO FINANSOWE - zależy od struktury źródeł finansowania przedsiębiorstwa. Jeżeli wzrasta udział funduszy (kapitałów) obcych w finansowaniu majątku przedsiębiorstwa to zwiększa się również ryzyko finansowe w przedsiębiorstwie. Jednocześnie w niektórych przypadkach wzrost udziału kapitałów obcych w finansowaniu przedsiębiorstwa może spowodować wzrost rentowności jego kapitału własnego ponadto rentowność kapitału ogółem w przedsiębiorstwie.

Jednakże nadmierny wzrost udziału funduszy obcych w finansowaniu działalności przedsiębiorstwa może spowodować także brak płynności finansowej w przedsiębiorstwie, czyli brak zdolności do terminowego regulowania zobowiązań wobec swoich kontrahentów.

WSKAŹNIK ROI stopy zysku = zysk operacyjny / majątek (wyrażony w % → *100

WSKAŹNIK ROE stopy zwrotu z kapitału własnego (zyskowność kapitału własnego)

= zysk netto / kapitał własny

WNIOSKI

Angażując kapitał obcy firma spodziewa się zysku

• efekty dźwigni finansowe mogą być pozytywne i negatywne

• efekty pozytywne występują wtedy, gdy stopa zysku (ROI)> od oprocentowania kredytu

• im bardziej ROI przewyższa oprocentowanie kredytu, tym efekty dźwigni finansowej są wyższe

• gdy ROI jest równe oprocentowaniu kredytu, wtedy wzrost zadłużenia nie ma żadnego wpływu na zmianę ROE

• negatywny efekt wystąpi, jeżeli ROI < od oprocentowania kredytu

• im bardziej ROI jest niższy od oprocentowania kredytu tym każde zwiększenie zadłużenia spowoduje coraz większy spadek ROE

ZWIĄZEK RYZYKA Z EFEKTYWNOŚCIĄ

efektywność c

x2

b premia za ryzyko

x1

a ryzyko=0

y1 y2 ryzyko

a, b, c - linia rynkowego bezpieczeństwa inwestycji. Wyznacza ona minimalną efektywność dla rozważanych przez firmę projektów inwestycyjnych przy założonym poziomie ryzyka.

a - związek między efektywnością a ryzykiem; obligacje Skarbu Państwa

b - obligacje państwowe o ustalonej pozycji finansowej i rynkowej

c - akcje tych przedsiębiorstw.

Podsumowanie:

1. występowanie wyższego ryzyka przy dążeniu do osiągnięcia wyższej korzyści;

2. zwiększenie ryzyka oznacza możliwość wzrostu;

3. granica racjonalnej decyzji z punktu widzenia ryzyka wyznacza przedsiębiorstwo poniesienia straty odpowiednio co do swej wartości możliwej do uzyskania korzyści

SPOSOBY LICZENIA RYZYKA:

1. oszacowanie oczekiwanej stopy zwrotu. Inwestor oczekuje pewnej stopy zwrotu, ale jest to uzależnione:

• stopa zwrotu przyjmuje różne wartości

Ŕ = Σ Ri pi

Σ - różne możliwości stopy zwrotu

pi - prawdopodobieństwo osiągnięcia różnych możliwości stopy zwrotu.

Inwestor powinien wybrać inwestycje dla których współczynnik zmienności jest najmniejszy.

Przykład.

Poniżej przedstawiono różne stopy, dochody, projekty i związane z nimi prawdopodobieństwo dla akcji A i B.

Stan pogody	Prawdopodobieństwo stóp	Stopa dochodu z projektu A	Stopa dochodu z projektu B
Pogoda chłodna	0,2	-10%	-20%
Pogoda przeciętna	0,5	+10%	+14%
Pogoda upalna	0,3	+20%	+20%

Oszacujemy ryzyko dla projektu A

Ŕ = (-10%*0,2)² + (10%*0,5) + (20%*0,3) = 9%

δ² = (-10%*9%)2 * 0,2 + (10%*9%)*0,5 + (20%*9%)2 * 0,3 = 109

δ = 10,44%

V = 10,44% : 9% = 1,16

Oszacujemy ryzyko dla projektu B

Ŕ = (-20%*0,2) + (14%*0,3) + (20% * 0,3) = 9%

δ² = (-20%*9%)²*0,2 + (14%*9%) * 0,5 + (20%*9%)²*0,3 = 217

δ = 14,73%

V = 14,73% : 9% = 1,64

Wskazujemy na realizację projektu A ze względu na niższy współczynnik zmienności, gdyż jest mniejsze ryzyko inwestowania.

Przedstawiony sposób oparł się na znajomości możliwych do zrealizowania stóp zwrotu oraz prawdopodobieństw wystąpienia różnych stanów.

W sytuacji gdy nie jest możliwe uzyskanie tego typu informacji chcąc obliczyć oczekiwaną stopę zwrotu oraz odchylenie standardowe wykorzystujemy dane historyczne.

II sposób przy danych historycznych

1. oczekiwana stopa dochodu:

Ř = (ΣRt)*1/12

ΣR - stopa w przeszłości

1/12 - liczba okresów z których pochodzą informacje

δ² = Σ(Rt - Ř)² / ? - 1

przykład.

Stopy zwrotu z akcji A w ostatnich 5 okresach kształtowały się następująco:

Okres z którego pochodzą informacje	Stopy dochodowe
I	10%
II	5%
III	0%
IV	-5%
V	-1,5%

Ř = 25% * 1/5 - 5%

δ² = Σ(5% - 5%)2 / (5-1) δ = 7,91%

Akcja A dawała w ciągu 5-ciu ostatnich okresach średnią stopę zwrotu 5%, a jej rozproszenie wokół wartości średniej wynosiło 7,91%

Elementy teorii portfela papierów wartościowych.

Wzór na oczekiwany poziom stopy zwrotu całego portfela papierów wartościowych:

Ř^-_p = Σ xi * Ri

Σ xi - udział i - tej akcji w portfelu

Ri - oczekiwana stopa zwrotu dla i - tej akcji

Ryzyko mierzone odchyleniem standardowym portfeli dwóch papierów wartościowych.

δ² = x²₁ * δ² + x²₂ * δ² + 2x₁ * x₂ * δ₁ * δ₂ * q

współczynnik kategorii (q) dwóch papierów wartościowych określa:

• siłę

• kierunek powiązania stóp dochodu tych akcji

Wartość bezwzględna wskazuje na siłę powiązanych stóp dochodu akcji. Znak współczynnika określa kierunek powiązania stóp dochodowych akcji.

GOSPODARKA FINANSOWA PRZEDSIĘBIORSTWA - czynności polegające na racjonalnym uruchomieniu strumieni pieniężnych oraz ich oszczędzaniu, czyli tworzeniu oszczędności z uwzględnieniem opłacalności związanej z „nie uruchomieniem” pewnego, większego lub mniejszego zasobu pieniądza. Jest to mechanizm ciepłego, odpowiednio zorganizowanego procesu gromadzenia przychodów dla realizacji wydatków.

Przykłady rozliczeń występujących w teorii funkcjonowania gospodarki finansowej przedsiębiorstw

- kryterium przedmiotowe:

• pozyskiwanie kapitału własnego i obcego realizowane na podstawie prowadzonego rachunku opłacalności i dostępności źródeł finansowania; np. wydatki przeznaczone na inwestycje o charakterze rzeczowym i finansowym, zakup surowców, wypłaty i wynagrodzenia pracowników, świadczenia podatkowe i quasi podatkowe (nie podatkowe → obligatoryjne: dywidenda, oprocentowanie kapitału)

• kryterium podmiotowe:

• procesy rozliczeń z pracownikami

• procesy rozliczeń z instytucjami ubezpieczeniowymi, bankami, budżetem, dostawcami, odbiorcami, giełdą papierów wartościowych

Gospodarka Finansowa - to prowadzenie nieustającej działalności w ofercie operacji pieniężnych. Jest to działanie w ciągłym ruchu. Dlatego też, rozpatrujemy ją w ujęciu dynamicznym, a nie statycznym. Procesy wchodzące w gospodarce finansowej można przedstawić jako działania występują w trzech następujących po sobie etapach (fazach):

• faza przygotowawcza → faza pewnych czynności poprzedzających działania docelowe; chodzi o przygotowanie operacji pieniężnych obsługujących pożądane przez przedsiębiorcę procesy, ich prognozowanie, planowanie oraz podejmowanie decyzji z uwzględnieniem czasu i ryzyka

• faza realizacji → czynności związane z rzeczywistą realizacją operacji pieniężnych (podmiotowe i przedmiotowe kryterium)

• faza ewidencji, analizy i wnioskowania → zapis operacji finansowych mający miejsce w przeszłości i ich analiza oraz wnioskowanie, które służy ukształtowaniu tych zjawisk w przyszłości.

Gospodarka finansowa, a cele przedsiębiorstwa:

• dążenie do uzyskiwania wzrostu efektywności rozumianej jako stosunek przydatnej kategorii nadwyżki (zysk, dochód czysty) do zaangażowanego kapitału;

• zwiększenie wartości przedsiębiorstwa - wartość przedsiębiorstwa to szereg aspektów; sprawdza się to do zwiększenia wartości przedsiębiorstwa, to powoduje zwiększenie wartości akcji przedsiębiorstwa.

Kryteria oceny gospodarki finansowej:

Gospodarka finansowa powinna być prowadzona racjonalnie. Ma dwie płaszczyzny:

1. zewnętrzna - całość gosp. przedsiębiorstwa w tym także finansową; w rachunku jej do oceny racjonalności gospodarki mamy cele. Racjonalność czynności ujmowanych w skok zewnętrzny; mierzona przede wszystkim jest wpływem

• na maksymalizację nadwyżki finansowej,

• pomnażanie wartości przedsiębiorstwa.

2. wewnętrzna - gospodarka finansowa rozpatrywana w sposób izolowany;

• zachowanie płynności finansowej, czyli zdolność do terminowego regulowania zobowiązań,

• obniżka kosztów finansowych.

Kryterium to należy traktować na zasadzie racjonalności tzn. obniżać te koszty, które mają istotne znaczenie, a nie powodują ujemnych skutków (zmniejszenie wydatków na reklamę - negatywny przykład szukania finansów jako źródła finansowania - pozytywny przykład).

Część pieniędzy wypada z ruchu okrężnego:

• płace

• inne wynagrodzenia pracownicze

• amortyzacja (może zasilać po rozliczeniu)

• dochodów osobistych właścicieli (dywidendy)

• podatkowych i nie podatkowych świadczeń na rzecz budżetu

• spłaty pożyczek

Po to, aby ruch okrężny mógł być w przedsiębiorstwach realizowany muszą być przestrzegane następujące prawidłowości:

• w ruchu okrężnym przedsiębiorstw występują kolejno po sobie 3 fazy ruchu okrężnego;

• faza zaopatrzenia

• faza produkcji

• faza zbytu

• wszystkie fazy powinny występować nie tylko kolejno, ale także i jednocześnie

• rozmieszczenie wartości składników majątkowych w ruchu okrężnym wynika z:

• rodzaju działalności

• jakości gospodarowania

W przemyśle ciężkim główna część wartości powinna być zaangażowana w fazę produkcji w toku, w przemyśle lekkim natomiast w fazie zaopatrzenia oraz w fazie zbytu.

KONSEKWENCJE RUCHU OKRĘŻNEGO

1. ruch okrężny jest podstawą do klasyfikacji zjawisk finansowych, które występują w I i III fazie ruchu okrężnego; w fazie I następuje pozyskiwanie przez przedsiębiorstwa niezbędnego kapitału i zaopatrzenie w środki produkcji, w III fazie uzyskanie przez przedsiębiorstwa podstawowych dla niego przychodów;

2. ruch okrężny ma charakter otwarty; charakter powiązań z funduszami zewnętrznymi może być: bierny (absorpcje środków) lub czynny (lokowanie środków na rynku finansowym);

3. w ruchu okrężnym środki produkcji zachowują się niejednakowo

4. w ruchu okrężnym wśród środków obrotowych analizowanych w sposób wyodrębniony można wyróżnić: ruch nierównomierny i ruch równomierny;

ruch równomierny ruch nierównomierny

w w

t t

w - wartość

t - czas

Istotne znaczenie ma tu sezonowość konsumpcji, produkcji, sprzedaży (daje to charakter periodyczny w ciągu wieku).

5. w ruchu okrężnym rozróżniamy stałe (wymagają względnie stałych dochodów) i okresowe zapotrzebowanie na środki obrotowe

6. ruch okrężny tworzy podstawę do rozgraniczenia kapitałów własnych i obcych;

PRZYCHODY I KOSZTY ZWIĄZANE Z DZIAŁALNOŚCIĄ PRZEDSIĘBIORSTWA

Koszty stałe i zmienne

Kosztami stałymi nazywamy te grupy kosztów, które przedsiębiorstwo musi ponosić niezależnie od tego ile wytwarza; np. koszty ogólnego zarządu przedsiębiorstwa, koszty amortyzacji , część płac. Nawet jeżeli przedsiębiorstwo w ogóle nie wytwarzałoby żadnej produkcji musiałoby tego rodzaju koszty ponosić.

Kosztami zmiennymi nazywamy te, które zmieniają się wraz ze zmianą ilości produkcji wytworzonej. Im większa produkcja, tym koszty są większe. Jednak koszty zmiany wytworzenia jednostki produkcji będzie wielkością stałą. Po to aby taka jednostka powstała, potrzebna jest zawsze taka sama ilość surowców i energii, taka sama ilość pracy itd.

Zależność tych kosztów od wielkości produkcji.

Koszty stałe ogółem

Czas

Koszty stałe na

jednostkę produkcji

sprzedaż

zależność kosztów zmiennych od wielkości produkcji

koszty zmienne ogółem

sprzedaż

koszty zmienne na

jednostkę produkcji

czas

koszt zmienny wytworzenia jednostki produkcji jest wielkością stałą.

Wyznacz progi rentowności

Próg rentowności - jest równy wielkości sprzedaży, przy której wartości sprzedaży zrówna się z kosztami wyrobów sprzedanych.

Wartość sprzedaży: S = c * P

C - jednostkowa cena wyrobu

P - ilość wyrobów sprzedanych

Poziom kosztów całkowitych (stałe i zmienne)

Kc = Ks + Kz + P

Ks - koszty stałe produkcji

Kz - jednostkowe koszty zmienne

P - wielkość produkcji

I Próg rentowności wyznaczony w sposób ilościowy

C * P = Ks + Kz * P

P = Ks / (c - Kz)

Przykład

Jednostka gospodarcza - producent jednego wyrobu na podstawie danych:

1. jednostkowy koszt zmienny - 6 zł

2. koszty stałe - 80.000 zł

3. posiadane zdolności produkcyjne - 100.000 sztuk

4. cena wyrobu - 8 zł

ustalić próg rentowności.

BEP = 80.000 / (8-6) = 40.000 sztuk

Interpretacja

Przedsiębiorstwo powinno wytwarzać 40.000 sztuk aby uzyskane przychody były co najmniej równe kosztom własnym.

II Wartościowy próg rentowności

BEP' = BEP * c = 40.000 sztuk * 8 zł = 320.000 zł

Graniczna wartość sprzedaży to 320.000 zł

III procentowy próg rentowności

BEP(%) = BEP / qmax = 40.000 sztuk / 100.000 sztuk = 40%

Qmax - maksymalna ilość sprzedanych wyrobów określona na podstawie zakończonej produkcji lub prognozą popytu.

Dźwignia operacyjna związana z progiem rentowności, przeanalizowanie przychodów ze sprzedaży, zysku. Każdy przyrost wielkości sprzedaży przyniesie firmie ponad proporcjonalny przyrost zysku (operacyjny)

Zysk EBIT - przed opodatkowaniem i przed płaceniem odsetek

Zysk EBIT = zysk brutto + odsetki

Dźwignia operacyjna wynika ze struktury kosztów, nie ma nic wspólnego ze strukturą pasywów. Dzięki istnieniu w firmie kosztów stałych zmiany w poziomie przychodów ze sprzedaży powodują więcej niż proporcjonalnie procentowe zmiany w poziomie zysku.

Przykład. Przychody ze sprzedaży - 100; koszty zmienne - 80%; koszty stałe - 10; zysk brutto - 10.

WZORY

DOL = zmiana zysku operacyjnego (%)/ zmiana wielkości sprzedaży =

(Δ zysku operacyjnego/ zysk operacyjny)/(Δ sprzedaży / sprzedaż)

DOL = (sprzedaż - koszty zmienne) / (sprzedaż - koszty zmienne - koszty stałe) =

(Sprzedaż - V)/(Sprzedaż - V - F)

DOL = [(960.000 - 900.000)/800.000] / [(6.600.000 - 6.000.000)/6.000.000] = 0,2/0,1 = 2%

Zwiększenie sprzedaży o 1% przyniesie wzrost zysku operacyjnego o 2%

10% * 2 = 20%

10% wzrost przychodów ze sprzedaży powinien spowodować 20% przychody ze sprzedaży.

DOL = (6.000.000 - 4.400.000) / (6.000.000 - 4.400.000 - 800.000) = 1.600.000 / 800.000 = 2

Dźwignia finansowa - pozioma

1. zysk operacyjny

2. zysk netto

DFL = zmiana zysku netto (%) / zmiana zysku operacyjnego (%)

DFL = [(456.000 - 360.000)/360.000] / [(960.000 - 800.000)/800.000] = 0,26/0,2 = 1,3

Zmiana zysku operacyjnego o 1% wywoła zmianę zysku netto o 1,33.

Ponad proporcjonalna zmiana 20% * 1,33 = 26,6%

DFL = zysk operacyjny / zysk operacyjny - koszty finansowe (odsetki) = 800.000/(800.000-200.000) = 1,33

EPS - zysk netto przypadający na 1 akcję.

Zmiana EPS-u to zmiana zysku operacyjnego.

Dźwignia całkowita (połączona)

DTL = DOL * DFL

DTL = (sprzedaż - V)/(zysk operacyjny - odsetki)

DTL = (zysk operacyjny + koszty stałe)/(zysk operacyjny - odsetki)

Wzrost przychodów ze sprzedaży o 1% przyniesie wzrost zysku netto o 2,66%

Zależność między zyskiem operacyjnym, a kosztami i wielkością sprzedaży przedsiębiorstwa.

koszty przychód

przychody koszty zmienne

koszty stałe

A sprzedaż

Przychody i koszty

Przychody ze sprzedaży uzależnione są od:

1. Ilości sprzedanych towarów

2. Wysokości ceny

Polityka cenowa:

• Duży obrót przy małym zysku jednostkowym może być realizowany przy towarach masowych

• Maksymalna kwota zysku przedsiębiorstwa wpływa na wielkość podaży i wysokość cen

Pozostałe przychody operacyjne inaczej przychody ze sprzedaży lup wpływy z likwidacji środków trwałych:

• Przychody powstające w wyniku rozwiązania rezerw

• Przychodem są umorzone lub przedawnione zobowiązania

• Przychodem będzie aktualizacja (wzrost) wartości posiadanych zapasów

• Przychodem będą otrzymane odszkodowania, kary, grzywny

• Przychodem są otrzymane dotacje, subwencje, dopłaty, darowizny oraz nieodpłatne składniki majątku

Subwencje powstają, kiedy przedsiębiorstwo sprzedaje towar po cenach urzędowych niższych niż koszty wytworzenia.

Przychody finansowe:

• Należności z tytułu posiadanych udziałów w innych przedsiębiorstwach

• Naliczenie stóp procentowych od powierzonych innym przedmiotom środków finansowych

• Zysk ze sprzedaży posiadanych papierów wartościowych

• Dodatnie różnice kursowe.

Wydatek jest to każdorazowe pomniejszenie środków pieniężnych z kasy lub rachunku bankowego. Nie każdy wpływ jest kosztem. Kosztem będą tylko te rodzaje wydatków, które są związane z jego bieżącą działalnością.

Do kosztów uzyskania przychodów nie mogą być zaliczone:

• Nakłady o charakterze inwestycyjnym

• Wydatki związane z płaceniem kar, grzywien, odszkodowań itp.

• Wydatki, które z punktu widzenia ustawodawcy są zbędne (nadmierne wydatki na reklamę, amortyzację drogich samochodów osobowych itp.)

Amortyzacja jest kosztem, ale nie jest wydatkiem.

Podział kosztów:

• Koszty rzeczowe

• Koszty osobowe (pracy)

• Koszty finansowe

• Koszty pozostałe

Koszty rzeczowe związane są ze zużyciem:

• Surowców, materiałów i energii potrzebnej do prawidłowego przebiegu procesu produkcyjnego w przedsiębiorstwie

• Rzeczowych składników majątku przedsiębiorstwa (jego amortyzacja)

• Tzw. usług obcych, takich jak usługi transportowe, telekomunikacyjne, remontowe, ochrony obiektów

Funkcje amortyzacji:

• Umorzeniowa - korekta wartości początkowej środka trwałego przy uwzględnieniu zużycia fizycznego i ekonomicznego

• Kosztowa - obciążenie kosztem przedsiębiorstwa kwotą wyliczonej amortyzacji

• Finansowa - gromadzenie funduszy pieniężnych przeznaczonych na odnowienie środków trwałych

Koszty osobowe:

• Wynagrodzenie za nie przepracowany czas pracy

• Specjalne wypłaty, premie, nagrody

• Świadczenia w naturze

• Świadczenia ubezpieczenia zdrowotnego

• Koszty opieki społecznej i socjalnej

• Koszty działalności szkoleniowej

• Inne wydatki pracodawcy

Koszty finansowe:

• Płacone przez przedsiębiorstwo odsetki i prowizje od kredytów i pożyczek zaciągniętych na finansowanie bieżącej działalności produkcyjnej

• Dyskonto potrącane przez nadawcę (najczęściej bank) przy zakupie weksli i czeków obcych

• Straty na sprzedaży papierów wartościowych

• Ujemne różnice kursowe

• Rezerwy tworzone na pewne lub prawdopodobne straty dotyczące prowadzonych przez przedsiębiorstwo operacji finansowych

Pozostałe koszty (koszty ogólno zarządu):

• Podatki wliczane w ciężar kosztów np. podatek od nieruchomości

• Koszty delegacji służbowych itp.

Schemat liczenia wyniku finansowego:

1. Przychody z działalności operacyjnej

2. Koszty działalności operacyjnej

3. Wynik na działalności operacyjnej

4. Przychody finansowe

5. Koszty finansowe

6. Wynik brutto na działalności gospodarczej

7. Zyski nadzwyczajne

8. Straty nadzwyczajne

9. Wynik finansowy brutto

10. Podatek dochodowy

11. Wynik finansowy netto

Segmenty wynikowe

Segment 1 Działalność operacyjne (zasadnicza, pozostała)

WYNIK NA DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ

Segment 2 Działalność finansowa

WYNIK BRUTTO NA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

Segment 3 Zdarzenia losowe

WYNIK BRUTTO

Segment 4 Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego

WYNIK NETTO

W skali makroekonomicznej nadwyżka i jej wyraz finansowy zależy od formy własności przedsiębiorstwa i jego kształtu prawnego. W przedsiębiorstwie prywatnym nadwyżka finansowa to zysk netto powiększony o amortyzację. Jest to, bowiem źródło pomnażania kapitału, tworzenie dochodów osobistych wierzycieli. Podobnie jest w skomercjalizowanym przedsiębiorstwie państwowym. Tą nadwyżką może być zysk netto powiększony o amortyzację pod warunkiem zainwestowania nim kadry kierowniczej i ewentualnie załogi. W obu tych przypadkach podstawową rolę odgrywa zysk, ponieważ zależy od trafności podejmowanych decyzji, podczas gdy amortyzacja jest naliczana automatycznie w sposób podyktowany obowiązującym przepisom prawa. W nie skomercjalizowanych przedsiębiorstwach państwowych za nadwyżkę finansową można uznać kwotę obejmującą wynagrodzenia pracownicze oraz zysk netto i amortyzację. W tym, że szczególnie aktywną rolę odgrywają tu płace (ich max lub utrzymanie, jeśli to jest możliwe w realnej nie mierzonej wysokości). Wynika to z ról samorządu pracowniczego wpływającego na sposób postępowania przedsiębiorstwa. W drobnych przedsiębiorstwach prywatnych nadwyżka finansowa jest różnicą między przychodem a poniesionymi wydatkami. W skład tej nadwyżki wchodzą wydatki na konsumpcję właściciela, dalszy rozwój firmy.

Funkcje zysku

Zysk jest najbardziej ogólnym i wszechstronnym miernikiem prac przedsiębiorstwa. Zysk może motywować właścicieli kapitału do jego pomnożenia. Zysk stanowi źródło samofinansowania i kapitału.

Podstawowe postacie wyniku finansowego w przedsiębiorstwie

Wynikiem na działalności operacyjnej ( w tym na działalności finansowej) skorygowanym o saldo wyniku operacje nadzwyczajne (straty i zyski), o obowiązkowe obciążenie z tytułu podatku dochodowego i płatności z nimi zrównanych.

Wynik na działalności operacyjnej jest różnicą pomiędzy sumą należnych przychodów ze sprzedaży produktów, towarów i innych składników majątku wyrażonych w rzeczywistych cenach sprzedaży z uwzględnieniem dotacji, upustów, rabatów i innych zwiększeń lub zmniejszeń bez VAT i ewentualnie akcyzy wartością sprzedaży wyrobów gotowych, usług, towarów, składników majątkowych po koszcie wytworzenia lub cenie nabycia powiększoną o koszty ogólnego zarządu operacyjne oraz podatki wliczane w koszty sprzedaży.

Wynik na działalności finansowej jest to różnica pomiędzy przychodem z operacji finansowych (udziały własnościowe w innych podmiotach gospodarczych, papiery wartościowe i zysk z ich sprzedaży, oprocentowanie lokat, dodatnia różnica kursowa.

Obszar analizy wskaźnikowej składa się z:

• Oceny stopy zadłużenia

• Oceny rentowności

• Oceny płynności finansowej

• Oceny sprawności działania

• Oceny rynkowej wartości akcji kapitału

3 aspekty wskaźnika rentowności:

• Rentowność sprzedaży (rentowność handlowe)

• Rentowność majątku (rentowność ekonomiczna)

• Rentowność zaangażowania kapitału własnego (rentowność finansowa)

Rentowność sprzedaży netto = Zysk netto/sprzedaż netto * 100

Wskaźnik ten informuje jaki procent zysku przynosi jednostka przychodu ze sprzedaży, czyli odpowiada na pytanie jaki jest udział zysku netto w wartości sprzedaży. Większa wartość wskaźnika oznacza korzystniejszą kondycję finansową firmy.

ROA = zysk netto/majątek* 100

Wskaźnik ten określa zysk netto jaki przynosi jednostka zaangażowanego w przedsiębiorstwie majątku.

ROE = zysk netto/kapitał własny * 100

Informuje o udziale zysku netto w wartości kapitału własnego. Określa zdolność kapitałów własnych w generowaniu zysku. Jest on bardzo istotny dla właścicieli, którzy najbardziej zainteresowani są efektywnością własnego kapitału (akcjonariusze)

Wskaźniki płynności finansowej

Wskaźnik płynności bieżącej

Wpb = majątek obrotowy/zobowiązania bieżące * 100

Wskaźnik ten informuje o możliwości spłaty zobowiązania bieżącego poprzez zamianę na środki pieniężne całości aktywów obrotowych, czyli odpowiada na pytanie ile razy majątek obrotowy pokrywa bieżące zobowiązania. Zachowanie równowagi finansowej firmy wymaga aby wielkość aktywów bieżących w przedsiębiorstwie była dwa razy większa niż kwota zobowiązań bieżących. Wskaźnik ten powinien przybrać wartość z przedziału 1,2-2.

Wskaźnik szybkiej płynności

Wsp =(majątek obrotowy - zapasy)/ zobowiązania bieżące * 100

Wsp = płynny majątek obrotowy/zobowiązania bieżące

Wskaźnik ten informuje o możliwości spłaty zobowiązań bieżących płynnymi aktywami. Za poziom zadawalający przyjmuje się wielkość wskaźnika z przedziału 0,9-1,2. niski poziom wskaźnika szybkiej płynności przy wysokim wskaźniku bieżącej płynności świadczy o mocnym zamrożeniu środków w zapasach.

Wskaźnik płynności gotówkowej

Wpg = (Środki pieniężne + krótkoterminowe papiery wartościowe)/zobowiązania bieżące* 100

Wskaźnik ten informuje o możliwości spłaty zobowiązań przez najbardziej płynne środki obrotowe tj.:

• Środki pieniężne

• Krótkoterminowe papiery wartościowe

Wskaźnik ten przedstawia natychmiastową zdolność płatniczą przedsiębiorstwa.

Płynność finansowa - zdolność do regulowania w terminie swoich zobowiązań bieżących

Wskaźniki obrotowości

Wskaźnik obrotu zapasami

Woz = sprzedaż netto/ średni stan zapasów (w razach)

Woz w razach informuje ile razy w ciągu roku następuje rotacja zapasów. Jeżeli zwiększa się wartość tego wskaźnika, wówczas taka sytuacja jest korzystna dla przedsiębiorstwa.

Woz = (Średni stan zapasów *okres)/ sprzedaż netto (w dniach)

Woz w dniach informuje co ile dni przedsiębiorstwo odnawia swoje zapasy dla zrealizowania określonej sprzedaży. Im niższy wskaźnik rotacji w dniach tym lepsza sytuacja firmy.

Wskaźnik obrotu należnościami

Won (w razach) = sprzedaż netto/ średni stan należności

Won w razach informuje ile razy w ciągu roku przedsiębiorstwo odtworzyło stan swoich należności. Przyjmuje się, że przeds9iębiorstwo powinno odtwarzać należności od 7 do 10 razy w ciągu roku. Im większa jest wartość wskaźnika tym korzystniejsza sytuacja dla firmy. Wskaźnik mniejszy niż 7 informuje o tym, że przedsiębiorstwo może mieć kłopoty ze ściąganiem należności od swoich klientów, zbyt długo udziela im kredytu i w konsekwencji może mieć sam trudności z płynnością finansową.

Won (w dniach) = (średni stan należności* okres)/sprzedaż netto

Won = okres/ Won w razach

Won w dniach, czyli inkaso należności informuje o ilości dni sprzedaży, za którą nie otrzymano zapłaty oraz jak długo środki pieniężne są zamrożone w należnościach. Im niższa wartość tego wskaźnika tym korzystniejsza sytuacja. Im krótszy okres ściągania należności tym korzystniejsza sytuacja dla firmy. Zwiększenie wartości tego wskaźnika oznacza wydłużenie średniego czasu spływu należności (powstanie zatorów płatniczych i przeterminowanie części należności).

Wskaźniki zadłużenia

Wskaźnik ogólnego zadłużenia

WOZ = zobowiązania ogółem/majątek (w%)

Wskaźnik ten przedstawia strukturę finansowania aktywów przedsiębiorstwa i pozwala odpowiedzieć na pytanie jaki jest udział kapitałów obcych w finansowaniu majątku firmy, a jaki kapitałów własnych. Jeżeli wskaźnik rośnie wzrasta zdolność do spłaty zadłużenia i może dojść do zahamowania równowagi między kapitałem własnym i obcym. Gdy maleje zmniejsza się ryzyko i wzrasta wypłacalność danego podmiotu. Zbyt niski poziom tego wskaźnika może świadczyć o nie wykorzystywaniu zewnętrznych źródeł finansowania dla zwiększenia korzyści finansowych. Przyjmuje się, że wskaźnik przybiera wartość z przedziału 0,57-0,67 (a w % 57-67%).

Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego (wskaźnik obciążenia kapitału własnego zobowiązaniami)

WZKw= zobowiązania ogółem/kapitał własny

Wskaźnik ten ukazuje stopień zabezpieczenia zobowiązań majątkiem przedsiębiorstwa sfinansowanymi kapitałami własnymi. Odpowiada na pytanie jaka jest możliwość pokrycia długu przedsiębiorstwa kapitałami własnymi

Wskaźnik zdolności firmy do obsługi długu

Wskaźnik pokrycia odsetek zyskiem

Wskaźnik ten informuje ile razy osiągamy zysk przed opłatą odsetek i przed opodatkowaniem przewyższa wartość płaconych odsetek.

Wsk = (zysk brutto+ odsetki)/odsetki

Zysk brutto + odsetki oznacza maksymalną kwotę jaką kredytobiorca mógłby zapłacić z tytułu odsetek nie ponosząc strat. Im wskaźnik jest wyższy tym mniej uciążliwe są koszty obsługi tego zadłużenia dla firmy. Zmniejsza się wtedy ryzyko finansowe dla kredytodawcy. Stan zadawalający jest wtedy gdy poziom wskaźnika wynosi do 4 do 5 (im wyższy tym lepiej).

Wskaźnik pokrycia zobowiązań nadwyżką finansową (wskaźnik pokrycia zobowiązań cash-flow)

Wsk = (zysk netto +amortyzacja)/przeciętny stan zobowiązań

Nadwyżka finansowa jest w tym przypadku używana do spłaty zobowiązań.

Wskaźnik informuje o możliwości sfinansowania zadłużenia z nadwyżki finansowej. Jednocześnie pozwala odpowiedzieć na pytanie ile lat potrzeba aby można było spłacić w całości dług osiągnięty przez przedsiębiorstwo zyskiem netto + amortyzacją.

Wskaźnik pokrycia obsługi kredytu przez cash-flow (nadwyżką finansową)

Wsk = (zysk netto +amortyzacja)/(rata kredytu + odsetki)

Wskaźnik ten wyraża zdolność przedsiębiorstwa do pokrycia obciążeń finansowych związanych z zaciągniętym kredytem. Za wartość bezpieczną ujmuje się 1,5 - krotne pokrycie spłat kredytu przez nadwyżkę finansową.

Zwrot kapitału własnego zależy od:

• Zyskowności sprzedaży i obrotu majątku

• Struktury finansowania

Im większy jest mnożnik kapitału własnego (czyli mniejszy jest udział kapitału własnego finansowania majątku przedsiębiorstwa) tym większy jest wskaźnik zwrotu z kapitału własnego.

Finansowanie

Finansowanie zewnętrzne:

1. własne

• emisja akcji

• dopłaty akcjonariuszy

• udziały

• dopłaty wspólników

• wkłady wpisowe

• dotacje

• pozostałe

obce

Przez rynek finansowy

• kredyty krótkoterminowe

1. kredyty w rachunku bieżącym

2. kredyty w rachunku kredytowym

3. kredyty wekslowe

4. kredyty pod zastaw ruchomości

5. pozostałe kredyty

długoterminowe pożyczki kredytowe

1. pożyczki obligacyjne

2. pozostałe pożyczki

3. kredyty inwestycyjne i hipoteczne

Przez rynek towarowy

• kredyt dostawcy

• kredyt odbiorcy

Szczególne formy finansowania

• factoring

• leasing

Finansowanie wewnętrzne:

1. Transformacja majątku

• Z bieżących wpływów

• Z odpisów amortyzacyjnych

• Ze sprzedaży zbędnego majątku

• Z przyspieszenia obrotu kapitału

• Pozostałe źródła

poprzez kształtowanie kapitału

• zatrzyman9ie zysku

• kształtowanie długookresowych rezerw, funduszy emerytalnych

Uzyskiwanie kapitału ze źródeł zewnętrznych, własnych następuje w różnej postaci w zależności od formy prawnej przedsiębiorstwa:

1. Uzyskany kapitał pieniężny lub rzeczowy pozostaje do dyspozycji przedsiębiorstwa przeważnie na czas nieokreślony

2. Konsekwencja bezterminowego angażowania kapitału jest powstanie stosunków własnościowych, z których wynika prawo do udziału w podziale zysku lub czasem obowiązek w pokrywaniu strat przedsiębiorstwa kapitału. Stanowi z reguły bazę gwarancyjną dla wierzycieli.

Obce finansowanie obejmuje wiele form zasilania przedsiębiorstwa w kapitał. Cechy charakterystyczne:

1. kapitał odstępowany jest przedsiębiorstwom na czas określony i uzgodnionym terminie zwrotu

2. powstają stosunku dłużnicze

3. od pożyczonego kapitału należy z reguły płacić odsetki

4. kapitał obcy może być w części utracony w wyniku ustępujących strat wtedy gdy dla ich pokrycia za mały okaże się kapitał własny

Finansowanie wewnętrzne

Następuje realizacja wyniku przychodów ze sprzedaży. Środki następują z zewnątrz do przedsiębiorstwa, ale nie można ich zaliczyć do finansowania zewnętrznego. Mamy tu do czynienia:

• ze zmianą formy rzeczowej w formę pieniężną

• odpisy amortyzacyjne

• przedsiębiorstwo może uzyskać środki pieniężne sprzedając środki majątku, które nie mają wpływu na jego zdolność produkcyjną

• o podejmowanie w przedsiębiorstwie prowadzącej do skrócenia czasu ruchów środków (racjonalizatorskie)

Podstawowe zalety kapitału własnego z punktu widzenia przedsiębiorstwa polegające w szczególności na tym:

• jest on stabilnym środkiem finansowania działalności przedsiębiorstwa

• wpływ na zwiększenie płynności finansowej przedsiębiorstwa

• stanowi bazę gwarancyjną dla wierzycieli

• aranżowanie na czas nieokreślony stanowi podstawę do powstania stosunków własnościowych

Wady kapitału własnego:

• nie zawsze przynosi on oczekiwane korzyści zwłaszcza w sytuacji występowania w przedsiębiorstwie strat

• w zależności od formy prawnej przedsiębiorstwa i warunków umowy współwłaścicieli uczestniczących lub nie w jego stratach

• straty uszczuplają kapitał własny

• w sytuacji upadłości i likwidacji przedsiębiorstwa roszczenia właścicieli są zaspokajane po uregulowaniu zobowiązań przedsiębiorstwa

Zalety kapitału własnego:

• stanowi elastyczne źródło finansowania

• uniemożliwia podjęcie i realizację przedsięwzięć przekraczających własne możliwości sfinansowania przedsięwzięć

• jego wykorzystanie może wpływać na obniżenie obciążeń podatkowych oraz wzrost rentowności kapitału własnego

• wierzyciele z reguły nie mają prawa głosu przy podejmowaniu decyzji w przedsiębiorstwie

• uniemożliwia kształtowanie struktury kapitału

Wady kapitału obcego:

• kapitał obcy oddawany jest do dyspozycji w ściśle określonych umowach na określony czas, po którym podlegają zwrotowi

• wierzyciel ma prawo do odsetek

• uzyskanie kapitału obcego często wymaga zabezpieczenia

• w warunkach inflacji często wierzyciele mogą żądać opodatkowania

• wraz ze wzrostem zadłużenia rośnie ryzyko i koszty kapitału obcego

• wysoki stopień zadłużenia może prowadzić do przyznania pewnych uprawnień wierzycielowi

Wyróżniamy następujące sposoby finansowania:

• samofinansowanie

• samo spłata

• kredytowanie bankowe

• dotowanie

• czerpanie środków z rynków finansowych

Kredytowanie

Zasadą kredytowania jest optymalne oddziaływanie na efektywność. Kredytowanie zmierza bowiem do kalkulowania opłacalności. Kredyt trzeba spłacić w terminie wraz z odsetkami. Jest on w przeciwieństwie do samofinansowania formą elastyczną. Kredyt można swobodnie kształtować zależnie od tempa realizacji inwestycji zwalniać lub przyspieszać jego wykorzystanie w stosunku do pierwotnych założeń. O ile samofinansowanie jest procesem mało elastycznym, w tym sensie, że można go realizować powyżej gromadzonego funduszu, o tyle z punktu widzenia kredytowania jest „nieograniczoną” formą finansowania.

Pożyczka - na mocy kodeksu cywilnego przez umowę pożyczki rozumiemy taką umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zwrócić. Jest to umowa dwustronnie zobowiązująca.

Kredyt - według prawa bankowego przez umowę kredytową bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie określoną kwotę środków pieniężnych, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, czyli do zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w umówionym terminie oraz do zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

3 cechy pożyczki:

1. umowa pożyczki (konsensualna) dochodzi do skutku w chwili podpisania umowy przez strony a nie w momencie wydania pieniędzy

2. umowa pożyczki jest umową dwustronnie obowiązującą

3. umowa pożyczki może być odpłatna lub nie

3 cechy kredytu:

1. umowa konsensualna

2. umowa dwustronnie obowiązująca

3. zawsze jest umową odpłatną

Różnice między umową kredytu a pożyczki:

• w drodze umowy pożyczki pieniężnej następuje przeniesienie własności pieniędzy. Natomiast w przypadku umowy kredytu bankowego bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy określonej ilości środków pieniężnych w postaci bezgotówkowego pieniądza bankowego.

• Umowę pożyczki regulują postanowienia Kodeksu Cywilnego, a umowę kredytu - prawo bankowe

• Kredyt udzielony jest na konkretny cel, przy pożyczce nie jest wymagany taki warunek

• Wykorzystanie kredytu następuje na warunkach i zasadach ustalonych w umowie kredytowej. Ten warunek nie dotyczy pożyczki

• Umowa kredytowa zawsze jest zawarta na piśmie. W przypadku umowy pożyczki do 2000 zł nie jest wymagana forma pisemna

• Umowa kredytowa jest umową odpłatną (prowizja). Pożyczka może być odpłatna lub nie

Elementy umowy kredytu zawartej na piśmie:

• Strona umowy, podpisy

• Kwotę i walutę kredytu

• Cel kredytu

• Zasady i termin spłaty

• Wysokość oprocentowania i warunki zmiany

• Sposób zabezpieczenia spłaty kredytu

• Zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania kredytu

• Termin i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych

• Wysokość prowizji jeżeli umowa ją przewiduje

• Warunki dokonania zmian i rozwiązania umowy

Rodzaje kredytów:

Kryterium czasu:

• Krótkoterminowe

• Średnioterminowe

• Długoterminowe

Kryterium formy:

• Towarowy

• Pieniężny

Kryterium przeznaczenia:

• Obrotowe

• Inwestycyjne

Kryterium sposób zabezpieczenia:

• Lombardowe

• Hipoteczne

Kryterium metody kredytowania:

• W rachunku bieżącym

• W rachunku kredytowym

1. dyskontowe

2. akceptacyjne

3. leasingowe

Kryterium kredytodawcy:

• bankowe

• dostawcy

• odbiorcy

Kryterium waluty:

• złotowe

• dewizowe

Kredyt w rachunku bieżącym - bank daje kredytobiorcy upoważnienie do przekroczenia salda na jego rachunku bieżącym do wysokości limitu przyznanego w umowie kredytowej. Wykorzystanie kredytu w rachunku bieżącym następuje w drodze realizacji płatności w ciężar otwartego, wydzielonego rachunku kredytowego. Jest to kredyt odnawialny tzn. każdy wpływ na rachunku bieżącym powoduje jednocześnie odnowienie się - o kwotę dokonanej wpłaty - limitu kredytowego, który może być przez kredytobiorcę wielokrotnie wykorzystywany, aż do wygaśnięcia umowy kredytowej.

Kredyt w rachunku kredytowym - uruchomienie kredytu następuje przez otwarcie dla kredytobiorcy wydzielonego rachunku kredytowego i służącego do ewidencjonowania stanu zadłużenia z tytułu wykorzystanego kredytu. Może przybrać formę:

• kredytu na sfinansowanie jednej, określonej transakcji

• linii kredytowej odnawialnej lub nie odnawialnej

• kredytu na odnawialne zobowiązania

• kredytu na sfinansowanie należności

Weksel jest dokumentem zobowiązującym wystawcę lub wskazaną przez niego osobę do bezwarunkowego zapłacenia określonej kwoty pieniężnej w oznaczonym terminie. Rozróżnia się dwa typy weksla:

• własny (sola)

• ciągniony (trasowany)

Trasant wystawca weksla trasowanego.

Trasat osoba wymieniona w wekslu lub czeku, której wystawca dokumentu poleca dokonanie zapłaty.

Remitent pierwszy wierzyciel uprawniony do odbioru sumy wekslowej lub czekowej.

Awal poręczenie osoby trzeciej jako dodatkowa forma zapłaty.

Indos przeniesienie praw z weksla na inne osoby.

Funkcje weksla

• kredytowa

• płatnicza

• gwarancyjna

• obiegowa - weksel jest odstępowany kolejnym osobom w transakcjach kupna-sprzedaży

• refinansowa

Operacja dyskontowa (kredyt dyskontowy) polega na zakupie weksla przed upływem terminu jego płatności z potrąceniem przez bank oprocentowania (dyskonta). Odsetki przypadające bankowi z tytułu dyskonta oblicza się według wzoru:

D = (W*d%*t)/(100*360)

FACTORING polega na nabywaniu przez wyspecjalizowane instytucje (factor, czyli banki, spółki factoringowe) należności bieżących (nieporzeterminowanych) od różnych podmiotów gospodarczych przysługującym ich od odbiorców z tytułu dostaw towarów i usług oraz świadczeniu dodatkowych usług. Factoring dotyczy wierzytelności związanych z obrotem gospodarczym. W praktyce przedmiotem factoringu są najczęściej wierzytelności związane z krótkimi terminami płatności, choć z punktu widzenia prawa nic nie stoi na przeszkodzie aby obejmować factoringiem wierzytelności o krótszych bądź dłuższych terminach ich uregulowania. Umowa factoringu poza cesją wierzytelności obejmują szereg dodatkowych usług świadczonych przez factora na rzecz factoranta.

Czynności factoringu:

• ściąganie (inkaso) należności objętych umową factoringową

• kierowanie upomnień do opieszałych dłużników

• okresowe sprawdzanie stanu wypłacalności dłużników

• prowadzenie ksiąg handlowych i finansowych factoranta

• zbieranie informacji oraz gromadzenie danych statystycznych mające znaczenie gospodarcze dla factoranta

• prowadzenie rozliczeń transakcji między factorantem a dłużnikami

• opracowanie projektów rozwoju factoranta

• nowoczesny konsulting dotyczący zaopatrzenia produkcji, zbytu, reklamy, marketingu oraz doradztwa prawnego, ekonomicznego, podatkowego.

Cesja wierzytelności jest to nabycie wierzytelności.

Factoring wykorzystuje 3 funkcje:

• funkcja finansowa polega na odkupywaniu należności i w ten sposób instytucja factoringowa de facto udziela kredytu

• funkcja usługowa polega na dokonywaniu rozliczeń od strony technicznej (wystawianie faktur, dokumentów itp.)

• funkcja gwarancyjna polega na zagwarantowaniu wpływu należności, co ma szczególne znaczenie gdy mamy do czynienia z nierzetelnymi kontrahentami. Funkcja ta występuje przy fakctoringu właściwym i mieszanym.

Factoring właściwy charakteryzuje się tym, że przelew wierzytelności jest ostateczny i w jego wyniku całkowite ryzyko związane z wypłacalnością dłużnika obciąża instytucję faktoringową - factora).

Factoring niewłaściwy (niepełny) charakteryzuje się tym, że przelew wierzytelności nie ma charakteru definitywnego (ostatecznego). Przeniesienie wierzytelności jest więc warunkowe, a ryzyko wypłacalności dłużnika obciąża nadal - mimo upływu factoringu - pierwotnego wierzyciela (factoranta).

Factoring mieszany łączy w sobie cechy faktoringu właściwego i factoringu niewłaściwego. W takiej umowie factor określa kwotę graniczną, do wysokości, której przejmuje na siebie ryzyko wypłacalności dłużników. Wierzytelności przekraczają ustalony w umowie limit, zostają przelane na factora na zasadzie factoringu niewłaściwego, czyli nie dochodzi tutaj do definitywnego nabycia tych wierzytelności przez factora. W miarę regulowania przez dłużnika należności znajdujących się poniżej kwoty granicznej może dochodzić do stopniowego „włączenia” do tego.

Factoring pozwala zbywcy:

• szybciej uzyskać pieniądze za dostarczone odbiorcom towary

• zwiększyć obroty bez angażowania dodatkowych środków obrotowych

• przenieść na bank factoringowy ryzyko wypłacalności odbiorców

• zlikwidować zatory płatnicze

• zapewnić pokrycie zapotrzebowania na środki obrotowe

• dyscyplinować finansowo odbiorców i obniżyć ich rotację

• zmniejszyć zobowiązania bieżące

• na wzrost stosunków aktywów bieżących do pasywów bieżących

• na większy udział kapitałów własnych w sumie bilansowej poprzez wzrost samofinansowania

• zmniejszyć koszty administracyjne

Factoring pozwala odbiorcy:

• negocjować korzystniejsze warunki zakupu, poprzez wydłużenie terminu płatności, czyli zmniejszeni ryzyka utraty płynności

FORFAITING jest to długoterminowe obce źródło finansowania należności długoterminowych. Polega na zakupie należności terminowych, jakie powstają w rezultacie eksportu towarów bądź usług z wyłączeniem prawa regresu wobec eksportera odstępującego wierzytelności.

Przedmiotem forfaitingu mogą być wierzytelności:

• wekslowe

• wynikające z umów dostawy sprzedaży i o wykonaniu usług

• objęte akredytywami

• pozostałe na tle umów leasingowych (tzw. Forfaiting leasingowy polegający na wykupie wierzytelności leasingowych - rat leasingowych)

Podmiotami forfaitingu są:

• zbywca wierzytelności - forfaitysta

• instytucja forfaitingowa nabywająca wierzytelności pieniężne, czyli forfaitier

• dłużnik

• podmiot, który udziela zabezpieczenia wierzytelności uczynionej przedmiotem forfaitingu

Koszty forfaitingu to:

• stopa dyskontowa wierzytelności powiększona o marżę instytucji forfaitingowej, uzależnionej od ryzyka

• prowizja pobierana za przyrzeczenie zakupu wierzytelności i późniejsze ryzyko ich odzyskania

Okres będący podstawą dyskonta oblicza się jako sumę dni od chwili wypłaty wartości bieżącej wierzytelności przez firmę forfaitingową do momentu wymagalności. Ponadto dodaje się tzw. Dni respektowe (dni, w których mimo wymagalności należności, nie ma wpływu środków pieniężnych)

Przebieg operacji forfaitingowej


Importer (1) Eksporter







(4) (1) (2) (2)


Bank (4) Instytucja


Importera (3)_ forfaitingowa

(1) - bank importera poręcza jego weksel, a importer przekazuje weksel eksporterowi jako zapłatę za dostarczony towar.

(2) - eksporter odstępuje weksel instytucji forfaitingowej otrzymując natychmiastową zapłatę pomniejszoną między innymi o dyskonto

(3) - instytucja forfaitingowa w terminie płatności prezentuje weksel do wykupienia za pośrednictwem banku importera

(4) - importer wykupuje weksel za pośrednictwem swego banku

Zalety forfaitingu:

• jest on korzystny dla wszystkich uczestników transakcji eksportowo-importowej, gdyż:

1. eksporter otrzymuje natychmiastową zapłatę i nie ponosi odpowiedzialności za realizację wierzytelności eksportowej. Ponadto może on włączyć koszty transakcji w ceny.

2. importer otrzymuje towar na kredyt

3. bank nabywa na własne ryzyko rentowną lokatę

• poprawa płatności w wyniku przekształcenia transakcji terminowej w transakcję gotówkową

• wyeliminowanie ryzyka handlowego, bowiem całość ryzyka kredytowego przejmuje instytucja forfaitingowa

• wyeliminowanie ryzyka kursowego, kiedy faktury wystawione są w walucie innej niż waluta eksportera (eksporter ponosi ryzyko do czasu otrzymania od banku środków pieniężnych)

• wyeliminowanie ryzyka zmiany oprocentowania, gdyż metoda dyskonta daje stałe koszty finansowania przez cały okres kredytu

Ujemne cechy forfaitingu:

• ograniczenie zastosowania tego finansowania, gdy importer nie jest w stanie uzyskać gwarancji poręczenia instytucji wskazanej przez bank

• wysoki koszt transakcji wynikający z tego, że dyskonto potrącone jest z góry za cały okres kredytu.

Wspólne cechy factoringu i forfaitingu:

• celem jest szybkie wejście w posiadanie środków pieniężnych przez przedsiębiorstwo, któremu przysługują wierzytelności o odroczonym terminie płatności

• sens ekonomiczny obu instytucji sprowadza się do likwidacji luki finansowej w firmie lub zdobycie środków na działalność gospodarczą

• występuje trójstronny stosunek prawny, a umowa jest dwustronna

• na zbywcy ciąży odpowiedzialność za istnienie wierzytelności

• sytuacja prawna dłużnika jest taka sama

Różnice między factoringiem a forfaitingiem:

• forfaiting jest formą finansowania długo i średnio terminową (od 6 miesięcy do 10 lat). Factoring dotyczy wierzytelności krótkoterminowych do 210 dni

• forfaiting często dotyczy obrotu wekslowego. W przypadku factoringu mamy rzadko do czynienia z obrotem wekslowym

• forfaiting jest metodą finansowania należności eksportowych, factoring zarówno dostawców na rynek krajowy jak i eksportowy

• forfaiting polega głównie na finansowaniu. Przedmiotem factoringu jest nie tylko finansowanie, ale także inne usługi

• forfaiting jest instytucją drogą, jest to związane z ryzykiem ekonomicznym i politycznym ponoszonym przez instytucję forfaitingową. Factoring jest stosunkowo tańszy niż forfaiting

• przy forfaitingu ryzyko wypłacalności dłużnika przechodzi w całości na instytucję forfaitingową (czyli finansowanie odbywa się zawsze bez regresu). Przy factoringu factor może przejąć całość ryzyka, jego część lub w ogóle go nie przejąć

SEKURYTYZACJA AKTYWÓW jest to rynkowa sprzedaż papierów wartościowych zabezpieczonych przyszłymi wpływami pieniężnymi z aktywów lub samymi aktywami pożyczkobiorcy. Czyli jest to operacja polegająca na zamianie aktywów na papiery dłużne.

Przykłady aktywów sekurytyzowanych:

• kredyty dla przedsiębiorstw

• kredyty konsumpcyjne

• kredyty hipoteczne

• kredyty samochodowe

• należności leasingowe

• należności z kart kredytowych

• wierzytelności handlowe

• należności z tytułu opieki zdrowotnej

• należności z tytułu franchisingu

• należności telekomunikacyjne

• zapasy (np. surowce, materiały)

• papiery wartościowe

Aktywa powinna spełniać warunki:

• przepływy pieniężne z aktywów są regulowane oraz dostępna jest historyczna baza danych na ich temat, na podstawie, której możliwe jest prognozowanie ich przyszłego kształtu

• udział nie napływających terminowo płatności lub braku płatności jest niezmiennie niskie

• aktywa mają przeciętny okres ważności (wymagalności) dłuższy niż 1 rok

• aktywa mają zróżnicowaną postać (różnorodną, zindywidualizowaną)

• istnieje dywersyfikacja aktywów pod względem demograficznym i geograficznym (czyli „rozrzut” dłużników jest bardzo szeroki)

SSP - spółka specjalnego przeznaczenia

Dłużnicy




Umowy pierwotne

Sprzedawca aktywów (inicjator)





Sprzedaż Cena nabycia

aktywów

Spółka celowa (SSP)



Zlecenie emisji Wpływy z emisji pomniejszone o

papierów prowizję bankową

wartościowych

Bank (agent, depozytariusz, dealer)





Sprzedaż Środki pieniężne (wpływ z emisji)

papierów

wartościowych

Inwestorzy

---